- Tíðindi, mentan og ítróttur
Málteigurin
Hvat hendir, um føroyingar fara at frambera fremmandaorð á enskum? Tann spurningurin er til viðgerðar í fyrsta Málteiginum í hesari vetrarskránni í útvarpinum.
Hóast vit í Føroyum eru røsk at nýta føroysk orð, bæði gomul og nýggj, so slepst ikki undan, at vit eisini brúka fremmandaorð. Hesi fremmandaorð stava ofta úr grikskum ella latíni og eru komin henda vegin umvegis fyrst týskt og síðan danskt.
Við hesum málum er tað soleiðis, at tey føroysku sjálvljóðini líkjast nógv t.d. týskum og lutvíst donskum. So vit kunnu stava fremmandaorðini nakað á sama hátt og so frambera tey soleiðis, sum tey verða stavað - ella øvut, stava tey soleiðis, sum tey verða framborin.
Enskt skapar avbjóðingar
Men tá ið hesi fremmandaorðini verða flutt yvir í enskt, fáa serliga sjálvljóðini heilt annan framburð. Langt I verður til /ai/, langt A verður til /ey/, U verður ofta til /jú/, E verður til /i/, sigur Elin Henriksen, málkøn.
Fyrr lærdu føroyingar fremmandaorð gjøgnum eyguni, og vit frambera tey soleiðis, sum tey verða skrivað. Nú á døgum verða fremmandorð ofta lærd umvegis munnligt enskt, og so fáa tey enskan framburð, sum er heilt øðrvísi.
Dømi: rela'tión og at rela'tera
Vit frambera orðini soleiðis, sum tey verða stavað. Men alt oftari hoyrast fólk nýta enskan framburð, har tey siga /ri'leysjon/ og at /ri'leyda/. Sagnorðið bent: /ri'leydaðu/ í staðin fyri /rela'teraðu/. Men so er ikki longur samsvar millum stavseting og ljóð.
Tøkuorð fáa føroyska stavseting
Ensk tøkuorð, sum koma inn í føroyskt, fáa vanliga føroyska stavseting. Tvey gomul, kend dømi eru trolari, en. trawler, og leytari, en. ladder.
Tað vil siga, at skulu vit á føroyskum broyta framburðin frá tí ljóðnæra: rela'tión og rela'tera, til enskan framburð: ri'leysjon og ri'leyda, so mugu vit eisini broyta stavseting, greiðir Elin Henriksen frá.