- Tíðindi, mentan og ítróttur
Credo
Tað eru tey bæði, Karin Laksáfoss og Sámal Rasmussen, sum eru gestir í Credo hesa ferð.
Tey eru foreldur Vilju og Ságu, sum varð borin í heim á sumri í fjør.
Ongar ábendingar um álvarsomu sjúkuna
Barnsburðurin gekk púrasta eftir vild. Lítla barnið í búkinum sparkaði nógv, og annars gekk alt so at siga, sum tað skuldi.
- Eg havi ongantíð ordiliga hvílt í mínum barnsburðum, tí eg havi altíð stúrt nógv um børnini hjá mær. Men vit fingu als onga ábending um, at okkurt ikki var, sum tað skuldi vera, meðan hon var í búkinum, sigur Karin Laksáfoss.
Og føðingin gekk eisini væl. Fyri Karin var føðingin ein góð uppliving.
Okkurt var galið
Tá lítla Sága var fødd, var einki at síggja ella merki á henni. Sága sá út til at hava tað gott.
- Tá hon var í búkinum hjá mær, so var alt gott, tí har fekk hon alt, sum henni tørvaði. Men tá hon varð fødd, skuldi kroppurin hjá henni jú arbeiða, sigur mamma Ságu.
Og tá ein tíð var fráliðin, so varnaðust foreldrini, at alt ruggaði ikki rætt. Sága treivst og mentist ikki. Hon var órólig og græt nógv.
- Tann fyrsti mánaðin gekk, sum eg væntaði, sigur Karin. Men aftaná tann fyrsta mánaðin hugsaði eg, at hon dugdi enn ov illa at súgva, og at hon orkaði for illa. Hon lá bara hjá mær, eins og var hon bara ein dag gomul.
- Hon lá við boppuna, hon svav illa, og hon græt nógv. Aftaná ein mánaða byrjaðu vit at blíva bangin, sigur Sámal.
Føroyska sjúkan
Tá hon var tríggjar og ein hálvan mánaða gomul, varð staðfest, at Sága hevði sucla2, sum eisini verður rópt "føroyska sjúkan".
- Ílegusjúkan sucla2 ger millum annað tað, at kroppurin ikki fær framleitt eitt serligt og sera neyðugt ensym, sum er ein týdningarmikil partur av orkuverkinum í kroppinum. Kroppurin fær ikki framleitt ta orku, sum kroppurin krevur, sigur Karin Laksáfoss um ílegusjúkuna, sum lítla Sága hevði fingið staðfest.
Fleiri av kropsligu funktiónunum halda spakuliga uppat. Eitt nú misti Sága hoyrnini eftir fáar vikur, men tað vistu foreldrini ikki av.
- Ímynda tær at vera nýføðingur, og mamman leggur teg frá sær. Hon sá meg ikki, hon hoyrdi meg ikki, og hon var jú bara í dýrastu neyð, sigur Karin, tá hon minnist aftur á tíðina við Ságu.
Og tá Sága var einans fimm mánaðar gomul fór hon foldum frá.
Ein minnisvarði um lítlu Ságu
Tá Sága fekk staðfest sjúkuna, vóru foreldrini púra tikin á bóli. Tey vistu ikki av, at bæði tvey vóru berarar av einum ílegubreki, sum gjørdi, at hon fekk hesa sjúkuna. Tey vistu heldur ikki, at sjúkan kann fyribyrgjast.
Í dag hava Karin og Sámal sett sær fyri at varpa ljós á allar tær serstøku og álvarsomu sjúkurnar, sum fleiri føroyingar bera í teirra ílegum, uttan at tey vita av tí.
Foreldrini hjá Ságu hava stovnað felagið Arvasjúkan sum ein minnisvarða um teirra elskaðu Ságu og øll tey undan henni, sum eru tikin frá okkum, alt ov tíðliga orsakað av einari ílegusjúku.
Teirra hjartamál er at kunna um hesar sjúkurnar, so føroyingar ikki eru óvitandi um tær, tá teir eru klárir til at fáa sær børn. Arvasjúkan virkar eisini fyri, at eitt alment kanningartilboð verður sett á stovn, so øll sum ynskja tað, kunnu lata seg kanna fyri tey mest álvarsligu ílegubrekini.
Á heimasíðuni arvasjukan.fo ber til at lesa meiri um hesar sjúkur.