Málteigurin

Vreiði og vreiða
18-03-2024
Kvennkynsorðið vreiði er til viðgerðar í dagsins sending, eftir at ein prestur segði vreiða heldur enn vreiði. Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, hvussu hetta hongur saman

Í morgunlestrinum herfyri var orðið vreiði brúkt sum kvennkynsorð, tá ið prestur segði:

  • "Vreiðan hevur ræðuligar fylgjur"
  • "Vreiða er ein sterk kensla".


Tað eru tvær ymiskar bendingar av kvennkynsorðum, sum enda við -i. Onnur fevnir um orð sum t.d. gleði, elli, møði, vreiði, -frøði, -semi, -speki.

Hesi orðini eita tað sama í øllum føllum í eintali:

  • Stór gleði var á fólki.
  • Hon lesur bókmentafrøði.
  • Hann var darvaður av møði.

Sjáldan nýtt í fleirtali og fáa har -ir í hvørfalli og hvønnfalli, men orðini verða ikki nýtt í hvørjumfalli fleirtali.

Hin bendingin er gomul og á veg út úr málinum.

Tað eru orðini byrði, ermi, heiði, oyri, veiði.

Ein byrði er blivið til byrða, ein ermi til erma, ein veiða til veiða, og so verða tey bend eins og vanlig veikt bend kvennkynsorð, sum genta.

Tað kann hugsast, at tá ið onkur sigur vreiða í staðin fyri vreiði, at her er bland komið við orð sum veiði > veiða.

Lektiecafé
Síggi onkur bjóðar inn til "lektie café". Er orðið "lektie" viðurkent orð á føroyskum, spyr lurtari.

Elin Henriksen greiðir frá, at orðið lektia stavar úr latíni: lectio, sum hevur ymsar merkingar, og tann, sum her er viðkomandi, er tað at lesa, lesing. Orðið er eisini uppruni til orð sum legenda (halgisøga), lektari og lektión.

Orðið lektia er komið so mikið tíðliga inn í norrønt, at tað stendur í fornnorrønum orðabókum: lektia við merkingini lestur, og tá kann eisini verða sipað til lestur úr bíbliuni.

- Vit hava ongan 'myndugleika', sum kann siga, hvat er viðurkent og ikki. Men tá ið tøkuorð úr latíni eru komin so tíðliga inn í norrønt, og tey eisini hava fingið norðurlendska bending, framburð og stavseting, verða tey vanliga góðtikin.

Orðið er mangan brúkt, og stavsetingin er við s: leksia, leksiur. Veikt bend kvennkyn.

 

Orð og orðingar

Ymsir spurningar, sum hava ligið leingi og bíða eftir svari, verða svaraðir í dag.

Vit tosa um orðini støðusnildi, konfirmantur, politikkur, slitin ella avbrotin og búfólk.

Eisini viðgera við orðingarnar í mínari verð og hatta klárar tú sum ein svisk.

Í sendingini verður víst til seðlasavnið hjá Fróðskaparsetrinum, sum er á hesum leinkinum
 

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd.

Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.

Lurtari spyr, nær vit brúka orðið, longur, og nær vit brúka orðið, longri. Mállærureglurnar eru greiðar, men ikki allir málfrøðingar eru samdir
15-05-2023
Tað er sera ymiskt, um fólk siga, hvat ella hvør er støðan, munurin og trupulleikin. Svarið er torskilt, tí tað er munur á spurnarfornøvnum og spurnarhjáorðum
08-05-2023
Bakið og ryggurin eru hvør sítt. Ryggurin er ryggjageislarnir, meðan bakið er uttaná
01-05-2023
Hóast bæði hiti og varmi eru gomul, norrøn orð, so er hiti meira góðkent enn varmi
24-04-2023
Føroyska orðið, danga, sum er skip í ringum standi, kemur av enska orðinum, 'danger'
17-04-2023
Enska orðið, 'baby', er trupult at lata í føroyskan málbúna. Vit vita ikki, hvat kyn orðið er, og harvið er óskil á bendingarmynstrinum
03-04-2023
Begynna og snakka og byrja og tosa vísa ymsar stíllegur og eru tvey dømi av mongum um, hvussu fjølbroytt føroyskt er
27-03-2023
Málslig purisma snýr seg stutt sagt um at vilja varðveita sítt egna mál so reint sum møguligt og avmarka ávirkanina úr øðrum málum
20-03-2023
Tað hevði uttan iva verið nógv lættari hjá børnum at telja og at rokna, um vit søgdu fjøruti, fimmti, seksti og tvey hundrað og sjeytitrý, heldur Elin Henriksen, málkøn
13-03-2023
Vit eiga nógv ymisk orð fyri fremmandaorðið, faktiskt, og tað hevði verið gleðiligt, um vit høvdu brúkt fleiri av teimum, heldur Elin Henriksen
06-03-2023
Hvítu kassarnir, sum vóru brúktir til brennivín fyrr, eru úr polystyren, men verða vanliga nevndir tundur ella flamingo millum føroyingar. Men tundur og flamingo eru hvør sítt
27-02-2023
Orsøkin til, at barnsburður hevur ð, meðan tvíburi ikki hevur ð, er, at talan er um tvey ymisk orð, hóast tey eru skyld hvørt við annað
20-02-2023