Málteigurin

Staðarnøvn, sum skulu týðast til føroyskt
15-02-2021
Sjálvstøðug lond og landafrøðilig fyribrigdi, sum røkka yvir fleiri lond, so sum áir, høv og fjallaryggir, skulu týðast til føroyskt

Eitt evni, sum fyllir nógv í dagsins sending, er staðarnøvn, og ein av spurningunum er, nær skulu vit týða staðarnøvn til føroyskt?

Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, at meginreglan er, at tað, sum verður týtt til føroyskt og/ella stavað á føroyskum, eru nøvn á sjálvstøðugum londum og nøvn á landafrøðiligum fyribrigdum, sum røkka yvir fleiri lond, t.d. høv, áir og fjallaryggir.

Dømi: Miðjarðarhav, Amasoná, Alpurnar.

Nøvn inni í øðrum londum verða ikki týdd. Tey verða stavað sambært høvuðsmálinum í viðkomandi landi. Undantøk: býir og annað, sum er uppkallað eftir landanavninum.

Dømi: Meksikobýur.

Hendan meginreglan fyri at týða landanøvn og landafrøðilig fyribrigdi er altjóða og ásett av ST. 

- Onnur undantøk eru nøvn, har gomul siðvenja er at týða tey, og nøvnini verða brúkt týdd í talumáli, sigur Elin Henriksen.

Dømi: Keypmannahavn, Hetland. Ella suðurendin á Grønlandi: Hvarvið ella Kappin og ikki Nunap Isua

 

Fyrisetingar við stórum ella ikki

Ein annar spurningur er, hvussu er við fyrisetingum í staðarnøvnum - so sum á/Á Brúgv, í/Í Barmi, handan/Handan Á og oman/Oman Valrætt. Skulu fyrisetingarnar skrivast við stórum ella lítlum?

Harafturat hava vit eisini fingið ein spurning, um Turiðargøta eitur 'Turijar' ella 'Turidar'.

Harafturat verður tosað um, hvat orðingin 'at sláa falska mentu' merkir og um orðingina, 'at standa á kagi'.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Føroyar hava fingið sína fyrstu løggildu stavsetingarorðabók. Tað merkir, at Stavsetingarorðabókin ásetur almennar, føroyskar stavsetingarreglur, og hvussu vit eiga at stava
25-03-2024
Kvennkynsorðið vreiði er til viðgerðar í dagsins sending, eftir at ein prestur segði vreiða heldur enn vreiði. Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, hvussu hetta hongur saman
18-03-2024
Lurtari hevur hug til at týða danska orðið hygejne til heilsufrøði, men tað er at avmarka hetta hugtakið alt, alt ov nógv, heldur Elin Henriksen, málkøn
11-03-2024
Orðasmíð lyftir tekstir upp á eitt hægri stig. Ein av okkara heilt góðu orðasmiðum er skaldið Martin Joensen og við dømum úr hansara tekstum tosa vit um skaldsligt orðasmíð
04-03-2024
Eitt orð, sum mong ivast í, er danska orðið omsorgssvigt, sum mangan verður týtt til umsorganarsvik. Tvey betri orð eru: umsorganartrot og vansorgan, sigur Elin Henriksen
26-02-2024
Forhoyr og frágreiðing eru ikki tað sama, og lógarverkið brúkar ikki sjóforhoyr. Tí eiga vit at siga sjófrágreiðing á føroyskum, sigur Elin Henriksen, málkøn
19-02-2024
Skriðulop, skalvalop, áarlop og omanlop eru ikki tað sama, men summi kunnu brúkast hvørt um annað
12-02-2024
Føroyska navnalóggávan er ung, og tí eru fleiri stavsetingar til summi nøvn. So sum Elisabeth/Elisabet og Christian/Kristian. Skalt tú brúka -th og ch- fylgja treytir við
29-01-2024
Millum ung hoyrist nýggjur málburður, har tey millum annað siga: 'Tað áhugar meg' heldur enn 'eg havi áhuga' ella 'hatta er áhugavert'
22-01-2024
Nýggi kongurin eitur Fríðrikur 10. akkurát sum abbin æt Fríðrikur 9., og tí er tað ikki nýtt, at kongur verður róptur Fríðrikur á føroyskum
15-01-2024
Fyrr var púra vanligt at brúka orðið, bein ella beint, um nakað, sum er rætt. Til dømis var vanligt at siga: bein klokka er 11.07
08-01-2024
Ársins orð er vitlíki, og framburðurin kann vera við bæði longum og stuttum i: [vi:t] og [vɪt]. Nýggjaru orðini tykjast at leggja seg eftir longra framburðinum
18-12-2023