Málteigurin

'Baby' hóskar ikki til føroyska málið
10-05-2021
Enska orðið, baby, passar hvørki til føroyska bending ella staving, og tí riggar tað stak illa at brúka á føroyskum

Mammudagurin er farin framvið, og í dagsins Málteigi seta vit sjóneykuna á orð sum fødsil, baby, babyshower, uppáveginsklæði, amma, móðurkaka og jarðarmóður.

'Vit skulu hava eitt baby', ella 'mamma hevur baby í búkinum'. Hesar orðingar eru javnan at hoyra.

- 'Baby' hóskar hvørki til føroyska stavseting ella bending, sigur Elin Henriksen, málkøn.

Hon leggur afturat, at skal orðið skrivast, so verður tað 'beybi', men hvat kyn er tað, og hvussu eitur tað bundið ella í fleirtali?

Hvørkikyn: eitt beybi - beybið tað - fleiri beybi(r) - øll beybini (bendist sum kvæði)
Kallkyn: ein beybi - beybin hann - fleiri beybar - allir beybarnir (bendist sum risi)
Kvennkyn: ein beybi - beyban hon - fleiri beybur - allar beyburnar (bendist sum oyri)

- So skjótt, sum vit royna at benda orðið, 'beybi', hoyra vit, hvussu illa tað hóskar til føroyskt, staðfestir Elin Henriksen og nevnir fleiri dømi um føroysk orð, ið kunnu brúkast ístaðin: Nýføðingur, pinkubarn, reivabarn, smábarn, beiggi, didda.

 

Skotbrá, skotsmál og spilt mjólk

Bland tykist at vera komið í millum orðini skotbrá og skotsmál. Tey líkjast eitt sindur, men merkingin er fullkomuliga hvør sín.

Skjótt sagt merkir skotbrá eitt lítið bil, meðan skotsmál hevur við ummæli at gera.

Tað loysir seg ikki at gráta yvir spilta mjólk.

Hetta er danskt orðatak, sum er týtt beinleiðis til føroyskt, men 'spildt mælk' á donskum er ikki spilt mjólk á føroyskum.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Fyrr var púra vanligt at brúka orðið, bein ella beint, um nakað, sum er rætt. Til dømis var vanligt at siga: bein klokka er 11.07
08-01-2024
Ársins orð er vitlíki, og framburðurin kann vera við bæði longum og stuttum i: [vi:t] og [vɪt]. Nýggjaru orðini tykjast at leggja seg eftir longra framburðinum
18-12-2023
Hóast 'tá' líkist nógv 'tá ið' og verður brúkt oftari og meira enn 'tá ið', so er munur á hesum. Vit eiga at skilja ímillum 'tá' og 'tá ið', sigur Elin Henriksen, málkøn
11-12-2023
Tað er munur á at leggja hond á og hondina á. Tað fyrra merkir harðskapur uttan so at tilskilað verður, hvørs hond talan er um. Til dømis prestsins hond
04-12-2023
Eitt av evnunum í dagsins sending er, hví tað eitur hálvhosur. Hoyrið Elina Henriksen greiða frá áhugaverdu søguni um hálvhosur
29-11-2023
Lurtari spyr, um orðið flóvur er føroyskt ella ikki, og hvussu tað stavast, um so er
20-11-2023
Á føroyskum eru nógv starvs- og útbúgvingarheiti kallkyn, og tað noyðast vit at góðtaka, heldur Elin Henriksen, málkøn
13-11-2023
At framleiða verður meira og meira brúkt, meðan onnur vanlig orð verða skúgvað til viks, heldur lurtari
06-11-2023
Vit eru farin at skriva -u har, sum -i eigur at vera. Dømi sum enduliga, náttuna og hurðuna vísa eina ovurnýtslu av -u
31-10-2023
Tað er stórur merkingarmunur, tá ið tosað verður um eitt lið, sum hevur tapt fyri einum liði ella tapt fyri eitt lið. Her sæst væl, hvussu nógv røtt bending hevur at siga
23-10-2023
Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn
16-10-2023
Í orðum sum tøkulag og tøkugjald kemur orðið, tøku-, av orðinum taka. Sagnorðið verður gjørt um til eitt navnorð og sett saman við øðrum
09-10-2023