Botnfiskur verður til 'bonnfiskur', tí ljóðini líkjast

04-10-2021

Tá tvey ljóð, sum eru lík, standa hvørt hjá øðrum, kunnu tey gerast so lík, at tey renna saman til eitt. Sum til dømis í orðinum, botnfiskur, sum verður til 'bonnfiskur'

Ljóðlíking og ljóðfrálíking eru fyribrigdi, sum eru púra vanlig í málum. Ikki bert í føroyskum.

Tá tvey ljóð, sum frammanundan eru lík (t.d. í tí, at tey eru varraljóð), kunnu, tá ið tey standa hvørt hjá øðrum, gerast uppaftur meira lík. Ofta so lík, at tey renna saman til eitt ljóð, sum til dømis í orðinum, botnfiskur, sum verður til bonnfiskur.

Onnur líknandi dømi kunnu vera:
emmerkja/eyðmerkja, brefflís/breyðflís, jammaldur/javnaldur og obboðið/ov boðið.

Hinvegin hava vit eisini ljóðfrálíking, sum hendir til dømis, tá vit hava ll > dl. Dømi um hetta kann vera orðið, allar, sum verður úttalað adlar.

Onnur dømi um ljóðfrálíking eru:
l > r\t\t Vilhjálmur \t Viljormur
\t\t Helludalur - Helludalstindur - Heldarstindur
nn > dn\t\t oynna \t\t oydna

Á summum málførum í Suðuroy verður nn til dn aftan á tvíljóð: ánna > ádna

Tamur, spakur og neyst og 'nest'

Vit tosa eisini um munin á orðunum, tamur og spakur, og lurtari spyr, um orðið, neyst, kemur frá enska orðinum, 'nest'.

- Nei, hesi orðini hava hvør sín uppruna, sigur Elin Henriksen, málkøn, sum greiðir frá, hvaðani hesi bæði orðini stava.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.

Fríðrikur er elligamalt

Nýggi kongurin eitur Fríðrikur 10. akkurát sum abbin æt Fríðrikur 9., og tí er tað ikki nýtt, at kongur verður róptur Fríðrikur á føroyskum

15-01-2024

Bein klokka er vorðin røtt

Fyrr var púra vanligt at brúka orðið, bein ella beint, um nakað, sum er rætt. Til dømis var vanligt at siga: bein klokka er 11.07

08-01-2024

Vitlíki og 'vittlíki' eru bæði í lagi

Ársins orð er vitlíki, og framburðurin kann vera við bæði longum og stuttum i: [vi:t] og [vɪt]. Nýggjaru orðini tykjast at leggja seg eftir longra framburðinum

18-12-2023

Munur er á 'tá ið' og 'tá'

Hóast 'tá' líkist nógv 'tá ið' og verður brúkt oftari og meira enn 'tá ið', so er munur á hesum. Vit eiga at skilja ímillum 'tá' og 'tá ið', sigur Elin Henriksen, málkøn

11-12-2023

At leggja hond á er harðskapur

Tað er munur á at leggja hond á og hondina á. Tað fyrra merkir harðskapur uttan so at tilskilað verður, hvørs hond talan er um. Til dømis prestsins hond

04-12-2023

Søgan um hálvhosurnar

Eitt av evnunum í dagsins sending er, hví tað eitur hálvhosur. Hoyrið Elina Henriksen greiða frá áhugaverdu søguni um hálvhosur

29-11-2023

Flóvur er føroyskt orð

Lurtari spyr, um orðið flóvur er føroyskt ella ikki, og hvussu tað stavast, um so er

20-11-2023

Vit mugu góðtaka, at flestu starvsheiti eru kallkyn

Á føroyskum eru nógv starvs- og útbúgvingarheiti kallkyn, og tað noyðast vit at góðtaka, heldur Elin Henriksen, málkøn

13-11-2023

Framleiða skúgvar onnur orð til viks

At framleiða verður meira og meira brúkt, meðan onnur vanlig orð verða skúgvað til viks, heldur lurtari

06-11-2023

Ov nógv u

Vit eru farin at skriva -u har, sum -i eigur at vera. Dømi sum enduliga, náttuna og hurðuna vísa eina ovurnýtslu av -u

31-10-2023

At tapa fyri eitt lið og fyri einum liði eru hvør sítt

Tað er stórur merkingarmunur, tá ið tosað verður um eitt lið, sum hevur tapt fyri einum liði ella tapt fyri eitt lið. Her sæst væl, hvussu nógv røtt bending hevur at siga

23-10-2023

Ivast tú, sig heldur vaksa og minka enn hækka og lækka

Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn

16-10-2023