Málteigurin

Greidleiki er lítið brúkt
17-01-2022
Tá løgmaður herfyri brúkti orðið, greidleiki, gjørdu mong vart við seg. Helst tí, at orðið ikki verður brúkt so ofta, heldur enn at nakað er galið við sjálvum orðinum

Fyri stuttum brúkti Føroya løgmaður orðið, greidleiki, tá hann var spurdur um politisku støðuna, ið tá var nakað rokalig. Men er greidleiki eitt orð, siga vit ikki bara: fáa greiðu á, spyr lurtari.

- Orðið er sanniliga til, men tað ljóðar kortini snøggari at fáa greiði á ella greiðu á, sigur Elin Henriksen, málkøn.

 

Buksur eru fleirtal og kvennkyn

Lurtari sigur seg ofta síggja buksur umtalaðar í kallkynsformi, t.d. buksur til sølu, teir sita væl og hava nógv strekk.

Hesum visti Elin Henriksen ikki av og sigur, at tær eru kvennkyn: einar buksur, buksurnar tær. Brøkur eru eisini kvennkyn.

 

Vikuskifti og búrmáltíð

Á føroyskum eitur tað um vikuskiftið, og orðið, búrmáltíð, merkir stór og góð máltíð.

 

At noða

Lurtari hevur vent sær til okkara við nøkrum orðum við ymsum merkingum, sum eru áhugaverd at nevna, tí tey eru ikki so nógv at hoyra. Í dag er orðið: noða við merkingini at klinka.

Í sendingini hevur Elin Henriksen eina longri frágreiðing um orðið, noða, við merkingini at klinka, har hon tekur soleiðis samanum:

At noða er at kroysta ella sláa metal flatt. Eisini sagt, at 'loddið verður noðað av at knylla í klett á botni', at boyggja kant á metalplátu.

Vit hava eisini orðingina 'at vera noðin og snoðin'. Snoðin er at vera slætt, serliga sagt um t.d. seyð, sum hevur mist ullina, ella um tættklipt ella skallut fólk.

Og er okkurt so bæði 'noðið og snoðið', so er tað uppaftur slættari, sum væl pussað jarn.

 

At enda í sendingini verður mint á, at vit eru í masku ella brúka masku.

- Vit fara í masku, brillur og hatt, og vit eru í masku brillum og hatti. Vit taka ikki masku, brillur og hatt uppá.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Fyrr var púra vanligt at brúka orðið, bein ella beint, um nakað, sum er rætt. Til dømis var vanligt at siga: bein klokka er 11.07
08-01-2024
Ársins orð er vitlíki, og framburðurin kann vera við bæði longum og stuttum i: [vi:t] og [vɪt]. Nýggjaru orðini tykjast at leggja seg eftir longra framburðinum
18-12-2023
Hóast 'tá' líkist nógv 'tá ið' og verður brúkt oftari og meira enn 'tá ið', so er munur á hesum. Vit eiga at skilja ímillum 'tá' og 'tá ið', sigur Elin Henriksen, málkøn
11-12-2023
Tað er munur á at leggja hond á og hondina á. Tað fyrra merkir harðskapur uttan so at tilskilað verður, hvørs hond talan er um. Til dømis prestsins hond
04-12-2023
Eitt av evnunum í dagsins sending er, hví tað eitur hálvhosur. Hoyrið Elina Henriksen greiða frá áhugaverdu søguni um hálvhosur
29-11-2023
Lurtari spyr, um orðið flóvur er føroyskt ella ikki, og hvussu tað stavast, um so er
20-11-2023
Á føroyskum eru nógv starvs- og útbúgvingarheiti kallkyn, og tað noyðast vit at góðtaka, heldur Elin Henriksen, málkøn
13-11-2023
At framleiða verður meira og meira brúkt, meðan onnur vanlig orð verða skúgvað til viks, heldur lurtari
06-11-2023
Vit eru farin at skriva -u har, sum -i eigur at vera. Dømi sum enduliga, náttuna og hurðuna vísa eina ovurnýtslu av -u
31-10-2023
Tað er stórur merkingarmunur, tá ið tosað verður um eitt lið, sum hevur tapt fyri einum liði ella tapt fyri eitt lið. Her sæst væl, hvussu nógv røtt bending hevur at siga
23-10-2023
Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn
16-10-2023
Í orðum sum tøkulag og tøkugjald kemur orðið, tøku-, av orðinum taka. Sagnorðið verður gjørt um til eitt navnorð og sett saman við øðrum
09-10-2023