Málteigurin

'Vit hevði' má roknast sum málføri
07-02-2022
Summastaðni er so mikið vanligt at siga 'hevði, legði, segði' í tátíð, at tað má roknast sum málføri. Fólk hava sagt soleiðis í minst fýra ættarlið, sigur Elin Henriksen

Eg havi lagt merki til, at summi fólk ikki brúka tátíð fleirtals bendingina av onkrum sagnorðum, t.d. søgdu, løgdu og høvdu. Í staðin fyri at siga 'vit søgdu' so siga tey 'vit segði, hevði og legði'.

Summastaðni er so mikið vanligt at siga so í tátíð, at tað má roknast sum málføri. Fólk hava sagt soleiðis í minst fýra ættarlið, greiðir Elin Henriksen, málkøn, frá.

Hon leggur afturat, at vit mugu góðtaka, at vit hava eitt felags skriftmál, og at tað ikki altíð (og ikki í øllum málførum) er samsvar millum talumál og skriftmál - eins í flestu málum.

 

Kynsneutral heiti

Eg eri granskari og mítt serøki er parlamentir og stjórnarviðurskiftir. Eg havi ein spurning um politisk heiti og heitið 'maður'. Eg kundi hugsað mær at vita, um tað eru aðrir møguleikar fyri kynsneutralari heitum enn løgtingsmaður, landsstýrismaður og løgmaður.

- Hetta er meira ein spurningur til Málstovuna enn til Málteigin, men vit kunnu saktans viðgera hann, sigur Elin Henriksen, málkøn, og leggur afturat, at sum hon sær, er eingin forðing fyri at tosa um løgtingsfólk og landsstýrisfólk.

Hinvegin heldur hon tað vera torført at broyta heitið 'løgmaður', tí tað er eitt slag av starvsheiti. Harav eru nógv tey flestu kallkynsorð.

 

Tol og tolsemi

At vera tolsamur og tolin eru hvør sítt, men tey verða brúkt hvørt um annað.

- Spell, at hesi bæði orðini verða blandað saman. At vera tolin er at hava gott tol, ikki vera ótolin. At vera tolsamur er tað, vit eisini kenna sum tolerantur: at góðtaka mangt, sum er øðrvísi enn tað, vit sjálvi eru, halda, meina ella gera.

Hoyri um eina samráðing, har teir komu sum av 'torvheiðum', neiligt orð. Hví hevur orðingin, 'kom sum av torvheiðum' negativa merking?

- Tað merkir at koma tómhentur, greiðir Elin Henriksen frá.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Hóast 'tá' líkist nógv 'tá ið' og verður brúkt oftari og meira enn 'tá ið', so er munur á hesum. Vit eiga at skilja ímillum 'tá' og 'tá ið', sigur Elin Henriksen, málkøn
11-12-2023
Tað er munur á at leggja hond á og hondina á. Tað fyrra merkir harðskapur uttan so at tilskilað verður, hvørs hond talan er um. Til dømis prestsins hond
04-12-2023
Eitt av evnunum í dagsins sending er, hví tað eitur hálvhosur. Hoyrið Elina Henriksen greiða frá áhugaverdu søguni um hálvhosur
29-11-2023
Lurtari spyr, um orðið flóvur er føroyskt ella ikki, og hvussu tað stavast, um so er
20-11-2023
Á føroyskum eru nógv starvs- og útbúgvingarheiti kallkyn, og tað noyðast vit at góðtaka, heldur Elin Henriksen, málkøn
13-11-2023
At framleiða verður meira og meira brúkt, meðan onnur vanlig orð verða skúgvað til viks, heldur lurtari
06-11-2023
Vit eru farin at skriva -u har, sum -i eigur at vera. Dømi sum enduliga, náttuna og hurðuna vísa eina ovurnýtslu av -u
31-10-2023
Tað er stórur merkingarmunur, tá ið tosað verður um eitt lið, sum hevur tapt fyri einum liði ella tapt fyri eitt lið. Her sæst væl, hvussu nógv røtt bending hevur at siga
23-10-2023
Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn
16-10-2023
Í orðum sum tøkulag og tøkugjald kemur orðið, tøku-, av orðinum taka. Sagnorðið verður gjørt um til eitt navnorð og sett saman við øðrum
09-10-2023
Í gomlum døgum stýrdu fyrisetingarnar millum, til, vegna, innan, uttan hvørsfalli, men í dag stýra tær eisini hvønnfalli - tó ongantíð hvørjumfalli
02-10-2023
Á føroyskum eitur einki voksin ella voksið, tá ið vit tosa um vøkstur. Børnini eru vaksin síðan seinast, og talið er vaksið, staðfestir Elini Henriksen
25-09-2023