Hvat er rættari at siga: havtaskusporl ella havtaskuhali?

Í sendingini í dag tosa vit millum annað um ymsu heitini á djórum, fuglum og fiskum.

So løgið tað ljóðar hjá teimum, sum kenna øll hesi orðini, so er tað als ikki óvanligt at tosa um “hala”, bæði hjá fugli, fiski og hvali, sigur Elin Henriksen, málkøn.

Hon sigur, at málið hjá okkum er ríkari enn so. Og tað ger ongan mun, at tey, sum duga heitini á dýrum, fuglum og fiskum, argast inn á, at summi ikki duga tey. Tað er bara eitt at gera, og tað er at brúka øll hesi orðini

Dymbildagavika

Páskirnar nærkast, og hendan vikan verður kallað Dymbildagavika ella stilla vika. 

Ta vikuna skuldi alt vera stilt, sjálvt kirkjuklokkan. Tí vundu tey klæði um kúlvin í kirkjuklokkuni, ella skiftu hann út við træ-kúlv, so at hon ikki skulu ljóða so hart, greiðir Elin Henriksen frá.

Tá æt hann dymbil. Klokkan var dumb - stumm, harav navnið dymbildagavika. Langt úti skylt við orðið at dempa ljóð. 
 

Norðurlond

Eg hoyri ofta norðurlendsku londini, eru vit givin at siga norðurlond?

Tað eitur framvegis Norðulond og verður skrivað við stórum. Hitt man vera beinleiðis úr donskum: nordiske lande, svarar Elin Henriksen.

Varðveita orð

Tit tosaðu í eini sending um at varðveita orð - meini tað var í sambandi við Móðurmálsdagin. Verða hesi orðini nýtt í dagligari talu:

Ráðislig - piparslig - køvislig - nissulig - kvælislig - pappírslig - gyselig - gírig - tóm - skralltóm - uppstilla - snobens - (sær knallandi gott út) - (dottin útí aftur) - (heldur seg vera) 

Summi av hesum orðunum bera brá av at vera slang (fø-fø: talumál ið ikki hevur vunnið hevd í skriftmáli (hjá ávísum bólki t.d. ungdómi ella fólki í somu vinnu, ofta av fremmandum uppruna). Tey fáa ofta ta lagnu at verða gloymd aftur - og um tey verða varðveitt, koma tey fyrr ella seinni í orðabøkurnar, greiðir Elin Henriksen frá. 

Lurtari hevur sent okkum hetta skrivið um orðini, væl og gott:

Væl stendur í mun til illa; men gott er lægsta stigbending av gott, betri, best.

Av tí, at væl og gott ikki eru eins, skriva vit væl betur (ikki væl betri), men gott, betri (ikki betur), best. Altso hoyrir betur saman við væl; og betri hoyrir saman við gott. Væl og gott eru altso liðir í hvør síni ketu, og kunnu tí ikki vekslast.

'Hatta var væl sagt' merkir, at tað var væl borið fram. 'Hatta var gott sagt' merkir, at tað, ið sagt varð, var gott.

Tað sama, um man tosar um sang: Hatta var væl sungið merkir, at tað var væl sungið, í mun til illa sungið, altso merkir tað, at sangtekniskt var tað perfekt, men kundi sum so ljóða illa kortini. Um sangarin sang gott, so merkir tað, at hann sang bæði væl og kom væl frá tí sum heild, at alt var gott við sangi hansara.

Í dag eru fólk farin at siga t.d., At "Tað kennist væl", tá ið tey áttu at sagt: Tað kennist gott. At okkurt kennist væl merkir, at tað er lætt at merkja tað, (í mun til, at tað kennist illa (altso er tað ringt at kenna tað); men at okkurt kennist gott merkir jú, at tað, ein kennir, er gott.

Ná, men hetta man vera tað, kanska gott og væl.