Málteigurin

Ein russi, tveir russar og ein russari, tveir russarar
23-01-2023
Líka sum vit siga dani ella danskari, svii ella svenskari og rumeni ella rumenari, kunnu vit eisini siga russi ella russari

Á jólum hoyrdi eg Suna Merkistein lesa: søgdu russarar.

Men í einum sangi hjá Nielsi Midjord syngur hann: Russar søgdu ongum frá fyrr enn langt aftaná.

Hvør av teimum hevur rætt?

- Báðir hava rætt, sigur Elin Henriksen, málkøn.

Hon greiðir frá, hvussu vit úr danska orðinum 'russer' hava gjørt orðið russari, sum í fleirtali verður russarar, meðan vit úr eldri máli hava ein russi ella ein russur, sum bæði í fleirtali verða til russar.

Bæði orð eru góðtikin nú á døgum, eins og mong onnur heiti á fólkum úr einumhvørjum landi. Dani ella danskari, svii ella svenskari, albani ella albanari, rumeni ella rumenari

 

Gott og væl

Hvussu nýta vit orðini, gott og væl, spurdi lurtari í síðstu viku - í dag svarar Elin lurtaranum og greiðir í hesum sambandi millum annað frá muninum á hjáorðum og lýsingar-orðum.

Í talumálinum er heilt vanligt at nýta 'gott' sum hjáorð, serliga sunnanfjørðs. Hinvegin síggja vit í skriftmálinum oftari orðið 'væl', tá ið vit skulu brúka eitt hjáorð, greiðir Elin Henriksen millum annað frá.

Og dagsins orðatak er:
Eg eri eygnahagur, tó eg eri ikki handahagur.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Hvat merkir orðingin við eymk og fret, og hví siga vit soleiðis, spyr lurtari Elina Henriksen í hesari sendingini
15-04-2024
Fyrr helt mann, at babba var barnamál, meðan vaksin søgdu pápi. Hetta er ikki galdandi longur, meðan mann í Suðuroy altíð hevur sagt pabba. Øll trý eru javngóð í dag
08-04-2024
Føroyar hava fingið sína fyrstu løggildu stavsetingarorðabók. Tað merkir, at Stavsetingarorðabókin ásetur almennar, føroyskar stavsetingarreglur, og hvussu vit eiga at stava
25-03-2024
Kvennkynsorðið vreiði er til viðgerðar í dagsins sending, eftir at ein prestur segði vreiða heldur enn vreiði. Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, hvussu hetta hongur saman
18-03-2024
Lurtari hevur hug til at týða danska orðið hygejne til heilsufrøði, men tað er at avmarka hetta hugtakið alt, alt ov nógv, heldur Elin Henriksen, málkøn
11-03-2024
Orðasmíð lyftir tekstir upp á eitt hægri stig. Ein av okkara heilt góðu orðasmiðum er skaldið Martin Joensen og við dømum úr hansara tekstum tosa vit um skaldsligt orðasmíð
04-03-2024
Eitt orð, sum mong ivast í, er danska orðið omsorgssvigt, sum mangan verður týtt til umsorganarsvik. Tvey betri orð eru: umsorganartrot og vansorgan, sigur Elin Henriksen
26-02-2024
Forhoyr og frágreiðing eru ikki tað sama, og lógarverkið brúkar ikki sjóforhoyr. Tí eiga vit at siga sjófrágreiðing á føroyskum, sigur Elin Henriksen, málkøn
19-02-2024
Skriðulop, skalvalop, áarlop og omanlop eru ikki tað sama, men summi kunnu brúkast hvørt um annað
12-02-2024
Føroyska navnalóggávan er ung, og tí eru fleiri stavsetingar til summi nøvn. So sum Elisabeth/Elisabet og Christian/Kristian. Skalt tú brúka -th og ch- fylgja treytir við
29-01-2024
Millum ung hoyrist nýggjur málburður, har tey millum annað siga: 'Tað áhugar meg' heldur enn 'eg havi áhuga' ella 'hatta er áhugavert'
22-01-2024
Nýggi kongurin eitur Fríðrikur 10. akkurát sum abbin æt Fríðrikur 9., og tí er tað ikki nýtt, at kongur verður róptur Fríðrikur á føroyskum
15-01-2024