Málteigurin

Munurin á -ur ending og -ir ending hoyrist illa í talumáli
30-01-2023
Vit hoyra næstan ikki mun á, um mann sigur prestur ella prestir, tí ljóðini viðhvørt eru so veik. Men tað stavast við -ur

Lurtari spyr soleiðis:

Er tað rætt, tá ið mann fyri morgunlesturin í Kringvarpinum. sigur prestIR, heldur enn prestUR.

Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, at vit kunnu siga, at tað ikki longur ber til at skilja ímillum endingarnar -ir og -ur í talumáli. Ofta hoyra vit als ikki, hvør ending verður søgd; i- ella u-ljóðið verður viðhvørt so veikt, at vit næstan ikki hoyra tað.

- Stavsetingin heldur seg kortini til reglurnar, og fyrimunurin við tí er, at hon kann brúkast av øllum málførum.

Óttan og sjálv/ur takk

Hoyrdi prest siga óttanir í morgunlestrinum, er tað rætt?

Tað er vanligt at mynda kvennkynsorð burtur úr sagnorðum við at geva teimum an-ending: at stúra - stúran, at vitja - vitjan, at skipa - skipan. Og tað ber til at fata orðið 'óttan' sum eitt av hesum orðum, hóast tað ikki er at finna í nakrari orðabók.

Orðið sjálvur bendist á sama hátt sum navnorð í falli, tali og kyni, og tí svara vit: sjálv takk, um ein kvinna sigur takk fyri, og: sjálvur takk, um ein maður sigur takk.

Tiðnar ella bráðnar

Ein annar spurningur er, um kavi tiðnar ella bráðnar.
- Ja, eg vildi nú sagt, at tað toyar, ella at kavin tánar, tá ið tað verður lýggjari, kanska regn, og kavin so líðandi hvørvur, sigur Elin Henriksen. Og summi siga: nú toyggjar.

Hon leggur afturat, at annars var skilt ímillum: kavi bráðnar, og ísur tiðnar.

Og í øðrum sambandi: smørið bráðnar á pannuni, og maturin úr frystiboksini tiðnar.
 

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Fyrr var púra vanligt at brúka orðið, bein ella beint, um nakað, sum er rætt. Til dømis var vanligt at siga: bein klokka er 11.07
08-01-2024
Ársins orð er vitlíki, og framburðurin kann vera við bæði longum og stuttum i: [vi:t] og [vɪt]. Nýggjaru orðini tykjast at leggja seg eftir longra framburðinum
18-12-2023
Hóast 'tá' líkist nógv 'tá ið' og verður brúkt oftari og meira enn 'tá ið', so er munur á hesum. Vit eiga at skilja ímillum 'tá' og 'tá ið', sigur Elin Henriksen, málkøn
11-12-2023
Tað er munur á at leggja hond á og hondina á. Tað fyrra merkir harðskapur uttan so at tilskilað verður, hvørs hond talan er um. Til dømis prestsins hond
04-12-2023
Eitt av evnunum í dagsins sending er, hví tað eitur hálvhosur. Hoyrið Elina Henriksen greiða frá áhugaverdu søguni um hálvhosur
29-11-2023
Lurtari spyr, um orðið flóvur er føroyskt ella ikki, og hvussu tað stavast, um so er
20-11-2023
Á føroyskum eru nógv starvs- og útbúgvingarheiti kallkyn, og tað noyðast vit at góðtaka, heldur Elin Henriksen, málkøn
13-11-2023
At framleiða verður meira og meira brúkt, meðan onnur vanlig orð verða skúgvað til viks, heldur lurtari
06-11-2023
Vit eru farin at skriva -u har, sum -i eigur at vera. Dømi sum enduliga, náttuna og hurðuna vísa eina ovurnýtslu av -u
31-10-2023
Tað er stórur merkingarmunur, tá ið tosað verður um eitt lið, sum hevur tapt fyri einum liði ella tapt fyri eitt lið. Her sæst væl, hvussu nógv røtt bending hevur at siga
23-10-2023
Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn
16-10-2023
Í orðum sum tøkulag og tøkugjald kemur orðið, tøku-, av orðinum taka. Sagnorðið verður gjørt um til eitt navnorð og sett saman við øðrum
09-10-2023