Begynna og byrja eru bæði føroysk

27-03-2023

Begynna og snakka og byrja og tosa vísa ymsar stíllegur og eru tvey dømi av mongum um, hvussu fjølbroytt føroyskt er

Begynna, byrja, snakka, tosa, betala, gjalda, forstanda, skilja og grína, flenna.

Føroyskt hevur eina ørgrynnu av líknandi dømum, og í dagsins sending umrøða vit tvey av teimum, tí lurtarar hava spurt um hesi orðini, og hvat er rættari á føroyskum.

- Eg havi einki ímóti orðum sum at begynna og at snakka. Tað týdningarmesta er, at vit varðveita fjølbroytni: nógv ymisk orð og orðingar, so vit hava okkurt at velja í, alt eftir samanhangi og stíllegu, sigur Elin Henriksen, málkøn.

Eitt annað dømi er orðið, for, sum eisini eitur ov á føroyskum. Lurtari spyr, um mann kann brúka for í skriftmálinum.

Dømi: eg bleiv for seinur til bussin.

- Eg haldi meg bara hava sæð ov seinur upp á skrift, sigur lurtarin.

Elin Henriksen greiðir frá, at orðið, for, við merkingini ov /o:/ stendur í fø-fø, merkt talumál.

- Tað kann saktans nýtast í gerandis skriftmáli, men í formligum tekstum er framvegis betri at skriva ov, sigur hon.

Í sendingini verður tosað um purismu, herundir stavsetingar- og bendingarpurismu.

Vit hava eisini nógvar viðmerkingar til undanfarnu sendingar um millum annað talskipanina, snældur og um orð skulu skrivast í einum ella ikki.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.

Fríðrikur er elligamalt

Nýggi kongurin eitur Fríðrikur 10. akkurát sum abbin æt Fríðrikur 9., og tí er tað ikki nýtt, at kongur verður róptur Fríðrikur á føroyskum

15-01-2024

Bein klokka er vorðin røtt

Fyrr var púra vanligt at brúka orðið, bein ella beint, um nakað, sum er rætt. Til dømis var vanligt at siga: bein klokka er 11.07

08-01-2024

Vitlíki og 'vittlíki' eru bæði í lagi

Ársins orð er vitlíki, og framburðurin kann vera við bæði longum og stuttum i: [vi:t] og [vɪt]. Nýggjaru orðini tykjast at leggja seg eftir longra framburðinum

18-12-2023

Munur er á 'tá ið' og 'tá'

Hóast 'tá' líkist nógv 'tá ið' og verður brúkt oftari og meira enn 'tá ið', so er munur á hesum. Vit eiga at skilja ímillum 'tá' og 'tá ið', sigur Elin Henriksen, málkøn

11-12-2023

At leggja hond á er harðskapur

Tað er munur á at leggja hond á og hondina á. Tað fyrra merkir harðskapur uttan so at tilskilað verður, hvørs hond talan er um. Til dømis prestsins hond

04-12-2023

Søgan um hálvhosurnar

Eitt av evnunum í dagsins sending er, hví tað eitur hálvhosur. Hoyrið Elina Henriksen greiða frá áhugaverdu søguni um hálvhosur

29-11-2023

Flóvur er føroyskt orð

Lurtari spyr, um orðið flóvur er føroyskt ella ikki, og hvussu tað stavast, um so er

20-11-2023

Vit mugu góðtaka, at flestu starvsheiti eru kallkyn

Á føroyskum eru nógv starvs- og útbúgvingarheiti kallkyn, og tað noyðast vit at góðtaka, heldur Elin Henriksen, málkøn

13-11-2023

Framleiða skúgvar onnur orð til viks

At framleiða verður meira og meira brúkt, meðan onnur vanlig orð verða skúgvað til viks, heldur lurtari

06-11-2023

Ov nógv u

Vit eru farin at skriva -u har, sum -i eigur at vera. Dømi sum enduliga, náttuna og hurðuna vísa eina ovurnýtslu av -u

31-10-2023

At tapa fyri eitt lið og fyri einum liði eru hvør sítt

Tað er stórur merkingarmunur, tá ið tosað verður um eitt lið, sum hevur tapt fyri einum liði ella tapt fyri eitt lið. Her sæst væl, hvussu nógv røtt bending hevur at siga

23-10-2023

Ivast tú, sig heldur vaksa og minka enn hækka og lækka

Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn

16-10-2023