Málteigurin

At bera halakukk
22-05-2023
At vera borin halakukk er vanlig orðing á føroyskum. Vit tosa um upprunan til orðið

Lurtari skrivar til sendingina og sigur soleiðis:

Eg sum ung var ofta borin halakukk. Hetta er eitt sjáldsamt orð. Hvør er upprunin til orðið?

- Her er einki endaligt svar, men í seðlasavninum verður orðið samanborið við Habakkuk, sum er ein av profetunum í gamla testamentið, men har man ikki vera annað felags, enn at orðini líkjast, greiðir Elin Henriksen, málkøn, frá.

Í gomlum donskum máli kundi Habakuk verða sagt um ein løgnan stavn ella ein, sum var illa fyrikomin. Kanska skuldi hann verða borin - halakukk, hugleiðir hon.

 

Sprakla, Noreg, ið og "berøringsangst"

Umframt at vera borin halakukk, tosa vit um orðini sprakla, sprella og sparka, vit umrøða stavsetingina av grannalandi okkara, Noregi, og vit tosa eisini um, nær vit brúka orðið, ið, og um vit hava eitt føroyskt orð fyri "berøringsangst".

 

Hagagongd og oyggjanøvn

Fleiri ferðir hevur Málteigurin umrøtt gongd í haga, og hvussu tað skal sigast, og hvat tað merkir. Nú skjýtur lurtari upp at siga hagagongd eins og kirkjugongd, bakkagongd og so framvegis.

Elin Henriksen sigur, at hagagongd er hóskandi orð, minst líka gott sum gongd í haga.

Í aðrari sending hava vit viðgjørt lesiframburð, og lurtari skrivar í hesum sambandi, at hann stúrsar við, tá ið hann hoyrir oyggjanøvn í útvarpinum verða úttalað sum t.d. Fugloy og Suðuroy við einum rammligum oy.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Hvat merkir orðingin við eymk og fret, og hví siga vit soleiðis, spyr lurtari Elina Henriksen í hesari sendingini
15-04-2024
Fyrr helt mann, at babba var barnamál, meðan vaksin søgdu pápi. Hetta er ikki galdandi longur, meðan mann í Suðuroy altíð hevur sagt pabba. Øll trý eru javngóð í dag
08-04-2024
Føroyar hava fingið sína fyrstu løggildu stavsetingarorðabók. Tað merkir, at Stavsetingarorðabókin ásetur almennar, føroyskar stavsetingarreglur, og hvussu vit eiga at stava
25-03-2024
Kvennkynsorðið vreiði er til viðgerðar í dagsins sending, eftir at ein prestur segði vreiða heldur enn vreiði. Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, hvussu hetta hongur saman
18-03-2024
Lurtari hevur hug til at týða danska orðið hygejne til heilsufrøði, men tað er at avmarka hetta hugtakið alt, alt ov nógv, heldur Elin Henriksen, málkøn
11-03-2024
Orðasmíð lyftir tekstir upp á eitt hægri stig. Ein av okkara heilt góðu orðasmiðum er skaldið Martin Joensen og við dømum úr hansara tekstum tosa vit um skaldsligt orðasmíð
04-03-2024
Eitt orð, sum mong ivast í, er danska orðið omsorgssvigt, sum mangan verður týtt til umsorganarsvik. Tvey betri orð eru: umsorganartrot og vansorgan, sigur Elin Henriksen
26-02-2024
Forhoyr og frágreiðing eru ikki tað sama, og lógarverkið brúkar ikki sjóforhoyr. Tí eiga vit at siga sjófrágreiðing á føroyskum, sigur Elin Henriksen, málkøn
19-02-2024
Skriðulop, skalvalop, áarlop og omanlop eru ikki tað sama, men summi kunnu brúkast hvørt um annað
12-02-2024
Føroyska navnalóggávan er ung, og tí eru fleiri stavsetingar til summi nøvn. So sum Elisabeth/Elisabet og Christian/Kristian. Skalt tú brúka -th og ch- fylgja treytir við
29-01-2024
Millum ung hoyrist nýggjur málburður, har tey millum annað siga: 'Tað áhugar meg' heldur enn 'eg havi áhuga' ella 'hatta er áhugavert'
22-01-2024
Nýggi kongurin eitur Fríðrikur 10. akkurát sum abbin æt Fríðrikur 9., og tí er tað ikki nýtt, at kongur verður róptur Fríðrikur á føroyskum
15-01-2024