Málteigurin

At njóta og nýta
26-11-2020
Hvat er munurin á at njóta og nýta, spyr lurtari. Elin Henriksen greiðir frá, hví vit blanda hesi bæði so ofta

'Vit hava notið tað góða veðrið' og 'Vit hava nýtt tað góða veðrið' er púra hvør sítt, staðfestir Elin Henriksen, málkøn. 

Lurtari spyr, hvat munurin er á orðunum, at njóta og at nýta. 

Í tí fyrra hava tey tikið sær av løttum:

Dømi: Vit njóta ta góðu feriuna. Hann nýtur at eta góðan mat. Tey nutu biltúrin. Vit hava notið at verið her.

Í tí seinna hava tey arbeitt:

Dømi: Vit nýta skuplu at grava kava við. Hon nýtir saks at klippa við. Tey nýttu brillur.

- Hesi bæðini orðini eru næstan eins í nútíð, og tí koma tey ofta í bland, sigur Elin Henriksen.

 

Navnháttur Nútíð Tátíð eintal Tátíð fleirtal Lýsingarháttur
nýta nýtir nýtti nýttu nýtt
njóta nýtur neyt nutu notið


Harafturat verður nýta eisini brúkt sum miðalsøgn, og tá er tað (næstan) tað sama sum at 'pjøvast'.

Dømi: Mær nýtist ein góðan knív. Tær nýtist ikki at geva mær hann.

 

Dupult negatión og sagnorð

Hvat merkir tað at forða fyri, at okkurt IKKI hendir, og enda sagnorð altíð við a, um at stendur frammanfyri, eru tveir aðrir spurningar í hesari sendingini. 

At forða fyri, at okkurt ikki hendir, merkir í grundini tað øvugta, og sagnorð enda ikki altíð við a, fyri tað um at stendur frammanfyri. 

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Hvat merkir orðingin við eymk og fret, og hví siga vit soleiðis, spyr lurtari Elina Henriksen í hesari sendingini
15-04-2024
Fyrr helt mann, at babba var barnamál, meðan vaksin søgdu pápi. Hetta er ikki galdandi longur, meðan mann í Suðuroy altíð hevur sagt pabba. Øll trý eru javngóð í dag
08-04-2024
Føroyar hava fingið sína fyrstu løggildu stavsetingarorðabók. Tað merkir, at Stavsetingarorðabókin ásetur almennar, føroyskar stavsetingarreglur, og hvussu vit eiga at stava
25-03-2024
Kvennkynsorðið vreiði er til viðgerðar í dagsins sending, eftir at ein prestur segði vreiða heldur enn vreiði. Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, hvussu hetta hongur saman
18-03-2024
Lurtari hevur hug til at týða danska orðið hygejne til heilsufrøði, men tað er at avmarka hetta hugtakið alt, alt ov nógv, heldur Elin Henriksen, málkøn
11-03-2024
Orðasmíð lyftir tekstir upp á eitt hægri stig. Ein av okkara heilt góðu orðasmiðum er skaldið Martin Joensen og við dømum úr hansara tekstum tosa vit um skaldsligt orðasmíð
04-03-2024
Eitt orð, sum mong ivast í, er danska orðið omsorgssvigt, sum mangan verður týtt til umsorganarsvik. Tvey betri orð eru: umsorganartrot og vansorgan, sigur Elin Henriksen
26-02-2024
Forhoyr og frágreiðing eru ikki tað sama, og lógarverkið brúkar ikki sjóforhoyr. Tí eiga vit at siga sjófrágreiðing á føroyskum, sigur Elin Henriksen, málkøn
19-02-2024
Skriðulop, skalvalop, áarlop og omanlop eru ikki tað sama, men summi kunnu brúkast hvørt um annað
12-02-2024
Føroyska navnalóggávan er ung, og tí eru fleiri stavsetingar til summi nøvn. So sum Elisabeth/Elisabet og Christian/Kristian. Skalt tú brúka -th og ch- fylgja treytir við
29-01-2024
Millum ung hoyrist nýggjur málburður, har tey millum annað siga: 'Tað áhugar meg' heldur enn 'eg havi áhuga' ella 'hatta er áhugavert'
22-01-2024
Nýggi kongurin eitur Fríðrikur 10. akkurát sum abbin æt Fríðrikur 9., og tí er tað ikki nýtt, at kongur verður róptur Fríðrikur á føroyskum
15-01-2024