Málteigurin

Tað er málføri at siga grein og beit við oy
26-09-2022
Tvíljóðið, ei, hevur tann sjáldsama eginleikan, at tað kann úttalast upp á tríggjar mátar: ei, oy og ey. Av fleiri dømum kunnu nevnast grein, beit og skein

Sigur mann grein, greyn ella groyn, beyt, beit ella boyt, og stavast ongin og onki við ei ella o. Hesir eru tveir av spurningunum, sum lurtari hevur sent Málteiginum. 

- Málsliga er tað púra rætt at siga 'groyn' og 'boyt'. Orðini stavast við ei, og ei verður framborið oy norðanfyri, greiðir Elin Henriksen, málkøn, frá, og hon leggur afturat, at bæði eingin og ongin og einki og onki er góðkendar stavsetingar.

 

Óbeinleiðis ávirki

Flestu okkara kenna ávirkið - tað, sum vit seta trýkant undir, tá ið vit greina setningar - men eitt eitur beinleiðis ávirki og eitt annað óbeinleiðis ávirki.

Tey flestu sagnorðini, sum kunnu taka óbeinleiðis ávirki, hava okkurt at gera við at geva ella lata.

Dømi: 

  • Mamman gevur børnunum breyð.
  • Landið veitir teimum lesandi studning.
  • Abbi bar seyðinum hoyggj.
  • Konan sendi honum eitt bræv.
  • Eg unni henni ein góðan bústað.
  • Stjórin rindar starvsfólkunum løn.
  • Hann gjørdi henni ein beina.
  • Hon fyrigevur honum gerðina.
  • Lærarin sigur børnunum eina søgu.

 

Við samkenslu ella djúpastu samkenslu

Tá ið fólk missa, er vanligt at siga við samkenslu ella við djúpastu samkenslu. Er munur á samkensluni tá, spyr lurtari.

Elin Henriksen heldur, at tað skuldi verið nóg mikið at sagt 'við samkenslu'.

- Men okkum dámar væl at styrkja tað, vit siga, tá ið talan er um sterkar kenslur. Og so er “djúpastu samkenslu” ikki av leið. Summi siga eisini “við inniligari samkenslu”, við somu merking, sigur hon. 

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Hvat merkir orðingin við eymk og fret, og hví siga vit soleiðis, spyr lurtari Elina Henriksen í hesari sendingini
15-04-2024
Fyrr helt mann, at babba var barnamál, meðan vaksin søgdu pápi. Hetta er ikki galdandi longur, meðan mann í Suðuroy altíð hevur sagt pabba. Øll trý eru javngóð í dag
08-04-2024
Føroyar hava fingið sína fyrstu løggildu stavsetingarorðabók. Tað merkir, at Stavsetingarorðabókin ásetur almennar, føroyskar stavsetingarreglur, og hvussu vit eiga at stava
25-03-2024
Kvennkynsorðið vreiði er til viðgerðar í dagsins sending, eftir at ein prestur segði vreiða heldur enn vreiði. Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, hvussu hetta hongur saman
18-03-2024
Lurtari hevur hug til at týða danska orðið hygejne til heilsufrøði, men tað er at avmarka hetta hugtakið alt, alt ov nógv, heldur Elin Henriksen, málkøn
11-03-2024
Orðasmíð lyftir tekstir upp á eitt hægri stig. Ein av okkara heilt góðu orðasmiðum er skaldið Martin Joensen og við dømum úr hansara tekstum tosa vit um skaldsligt orðasmíð
04-03-2024
Eitt orð, sum mong ivast í, er danska orðið omsorgssvigt, sum mangan verður týtt til umsorganarsvik. Tvey betri orð eru: umsorganartrot og vansorgan, sigur Elin Henriksen
26-02-2024
Forhoyr og frágreiðing eru ikki tað sama, og lógarverkið brúkar ikki sjóforhoyr. Tí eiga vit at siga sjófrágreiðing á føroyskum, sigur Elin Henriksen, málkøn
19-02-2024
Skriðulop, skalvalop, áarlop og omanlop eru ikki tað sama, men summi kunnu brúkast hvørt um annað
12-02-2024
Føroyska navnalóggávan er ung, og tí eru fleiri stavsetingar til summi nøvn. So sum Elisabeth/Elisabet og Christian/Kristian. Skalt tú brúka -th og ch- fylgja treytir við
29-01-2024
Millum ung hoyrist nýggjur málburður, har tey millum annað siga: 'Tað áhugar meg' heldur enn 'eg havi áhuga' ella 'hatta er áhugavert'
22-01-2024
Nýggi kongurin eitur Fríðrikur 10. akkurát sum abbin æt Fríðrikur 9., og tí er tað ikki nýtt, at kongur verður róptur Fríðrikur á føroyskum
15-01-2024