Nón

Rættindini hjá sámum eru bøtt nógv
05-02-2019
"Fornorskningspolitikken" kúgaði sámiska mentan. Men hann varð avtikin í 1950´unum, í dag eru rættindini hjá sámum nógv betri, vísur professari á

Sámar er fólkaslag sum heldur til í Norðurnorra, Norðursvøríki, Norðurinnlandi og Norðurvestur Russlandi.

FN hevur viðurkent sámar sum upprunafólkaslag, og gevur hetta sámum rætt at varðveita og menna teirra handverk, mál, útbúgving, reindýrahald, siðvenjur og samleika.
Men rættindini hjá sámum hava ikki altíð verið góð. Í 100 ár, frá umleið 1850, var almenni norski politikkurin, at sámarnir skuldu assimilerast í norska samfelagið. Tað vil siga, at teir skuldu gerast líka sum norðmenn. Hesin politikkur verður nevndur "fornorskningspolitikken", og hevði millum annað við sær, at sámiskt mál varð forboðið í skúlanum heilt til 1950- og 60-árini.

Men hesin politikkur varð avtikin í 1950´unum, og síðani eru rættindini hjá sámum bøtt munandi. Í 1956 var eitt sáma-ráð sett á stovn, og síðani hevur verið arbeitt fyri at varðveita og menna sámiska mentan og mál. Í 1989 varð Sámatingið stovnað í Norra, sum skal styrkja politiska leiklutin hjá sámum og tryggja sámum rættvísa viðferð.

Í dag eru bæði rættindini hjá sámum, og sjálvsfatanin hjá sámum góð. Tað sigur Else Grete Broderstad, professari í sámiskum viðurskiftum á Universitetinum í Tromsø.

Nón tosaði við hana í samband við tematýsdagin um sámar.
 

Nón

Sending, sum var at hoyra í útvarpinum frá 2017-2022. Nón er løtan á degnum um trítíðina seinnapart. Nón er eisini ein sending í útvarpinum, har karmurin er mentan og samfelag.  
Gamla HB-húsið við Niðaravøll í Gundadali verður tikið niður. Vit hitta tveir erka HB-arar, sum hugleiða um húsið, ið var karmur um eina mentanarsøgu í Havn
16-06-2022
HB húsið, listarlig góðska og armslongdarregglan
15-06-2022
Símun Jóanesarson Hansen fekk Herðaklappið. Nýggj stór fuglabók á veg.
13-06-2022
Katrin Ottarsdóttir og listalønin. Elin Brimheim Heinesen og Jens Pauli Heinesen. Høgnatáttur.
10-06-2022
Høgni Djurhuus hugleiðir um vikuna, sum fer
10-06-2022
Katrin Ottarsdóttir hevur aftur fingið listafólkaløn í trý ár.
10-06-2022
Uni Arge hevur skrivað bók um pedagogar í Føroyum
09-06-2022
Gunn Hernes er sett sum stjóri í Norðurlandahúsinum í fýra ár afturat.
09-06-2022
Sublimur, var eitt av lýsingarorðunum um Lykkenborg, tá Súsanna Tórgarð og Katrin Joensen Næs ummæltu leikin í Nón.
08-06-2022
Ummæli av Lykkenborg. Einar Már Guðmundsson vitjar.
08-06-2022
Nýggj bók um pedagogar í Føroyum. Stjórin í Norðurlandahúsinum heldur fram. Høgnatáttur.
03-06-2022
Høgni Djurhuus hugleiðir um vikuna, sum fer
03-06-2022