Vitan

Vitan: Fólkatalið í Føroyum 1700-2100
05-05-2011
Tað hevur stóran týdning fyri eitt øki, sum Føroyar, hvussu nógv fólk búgva í landinum, og hvussu samansetingin av fólkinum á aldur og kyn er

Til dømis vil ein samanseting við nógvum børnum og ungum hava við sær, at neyðugt er at hava nógvar vøggustovur, barnagarðar, fólkaskúlar, miðnámsskúlar og tílíkt. Á sama hátt vil ein samanseting við nógvum eldri fólki hava við sær, at neyðugt er at byggja sambýli, ellisheim, røktarheim, heimahjálp og so framvegis.

Samansetingin av fólkinum hevur tískil ikki einans týdning fyri sosiala lívið í økinum, men eins stóran týdning fyri búskapin, fíggjarlógina, vinnuna og annars raksturin av landinum.

Fólkatalsfrøði, demografi, er læran um, hvussu fólka-mongdin broytist gjøgnum tíðina. Her verður hugt eftir støddini, bygnaðinum og býtinum av fólkamongdini, og hvussu fólkamongdin broytist gjøgnum tíðina av føddum, deyðum, fluttum og av at folk gerast eldri.

Fólkatalsfrøðiligar greiningar kunnu fevna um samlaða fólkið ella um bólkar út frá ymsum ásetingum - til dømis útbúgving, tjóðskap, átrúnaði og uppruna.

Í hesi sending verða nøkur av demografisku hugtøkunum umrødd, sum hava týdning, tá ið hugt verður eftir eini fólkamongd.

Hvussu gongdin hevur verið í Føroyum innan fólkatal, fødd, deyð og flytingum til og úr Føroyum.

Magni Laksáfoss, búskaparfrøðingur, hevur skrivað eitt fólkatalsfrøðisligt rit um fólkatalið í Føroyum frá ár 1700 til ár 2100.

Ì sendingini verður tosað við Magna um evnið.

Vitan

Vitan er sending, har Kári Sólstein fer í dýpdina við einum ávísum evni og tosar við serfrøðingar um tað. Hetta er sendingin, har serfrøðin fær gott pláss, og evni verða útbreidd. Ætlanin við sendingini er at loyva serfrøðingum og granskarum framat at dýpa sína vitan á ein fólksligan hátt, umframt at skapa virðing fyri gransking í Føroyum. Evni í sendingini eru alt frá tara til krabbamein.
Hví hvurvu norðbúgvarnir í Grønlandi? Tað er ein av størstu gátunum í søguni. Nýggj gransking kann kanska geva eina ábending um, hvat hendi.
16-11-2022
Sjálvt um alheimsupphitingin helt uppat í morgin, so hevði havið um allan knøttin hildið fram at hækka
15-09-2022
Tað var ógvuliga heitt í Evropa í summar. Áir tornaðu, skógareldar herjaðu, og fólk vóru um at ganga frá verðini. Orsøkin til ógvusliga hitan var jetstreymurin, sum klovnaði
13-09-2022
Tveir fyrilestrar um avbjóðingar og møguleikar í kristnari náttúrufatan.
17-06-2022
Nýggja føroysk gransking vísir, at hevur tú ávísar broytingar í íleguni APOE4, so ert tú í størri vanda at fáa sjúkuna Alzheimers.
16-05-2022
Søgn í Vágum sigur frá einum stórum vatni, sum lá tætt við Fjallavatn, sum hvarv.
15-02-2022
Arbeiðið at høvuðsumvæla Stokkastovuna í Tinganesi er farið í gongd
20-01-2022
Granskarara úr USA og Føroyum hava kannað DNA í legugrýtinum í Eiðisvatnið, og har sæst, at fyrstu seyðirnir komu har um ár 500.
16-12-2021
- Vit vita ikki, hvat hetta er fyri eitt signal, sigur David Kaplan, ið granskar løgna signalið úr rúmdini.
26-10-2021
Vit hava tikið tær fyrstu kjarnuroyndirnar og goymt tær í rovaranum, sigur Kathryn Stack frá NASA.
05-10-2021
Ann Sølviu Selmarsdóttir Purkhús, fornfrøðingur, hevur staðfest, at átta víkingagravir eru funnar í Føroyum.
28-09-2021
Fjarstýrdi rúmdarbilurin Perseverance lendi á Mars í februar. Hann er sendur til gongustjørnuna at kanna, um tað einaferð hevur verið lív á Mars.
01-04-2021