- Hann hevur bara Down’s Syndrome

Tað er nokk ikki nøkur loyna, at teir stóru spurningarnir, tá mann gongur í miðnámsskúla, snúgva seg meira um “um eg nú skulki latín í morgin... so klári eg akkurát ikki at fáa ávaring, ha?”, enn um mann nú fer at verða eitt gott foreldur ein dag.

Tann seinni spurningurin gjørdist kortini nakað væl meiri átrokandi fyri Helenu Jørmundsson, sum var 20 ár, tá hon varnaðist, at hon var við barn. 

Hóast tað ikki er dreymastøðan hjá nógvum gentum at gerast mamma, tá mann er 21 ár og støk, tók Helena tað ikki so tungt. Hon gleddi seg til, lítli sonurin skuldi koma í verðina og var ikki beisk um støðuna. Tað er hon heldur ikki í dag, hóast tað vísti seg minni enn eitt samdøgur eftir, at sonurin varð føddur, at hon var vorðin foreldur at einum barni við Down’s Syndrome. 

- Eg havi ongantíð tikið tað sum eitt niðurlag, at hann hevur Down’s Syndrome og følt meg skuffaða ella ynskt mær nakað annað. Mann fær sítt egna – hetta er mítt barn. Mann fær eitt barn, og mann ynskir tað ongantíð øðrvísi. Tað vænti eg ikki, at nakað foreldur ger, sigur Helena hugsunarsom.

Vit sita í køkinum hjá henni, og ímillum okkum situr sonurin Immanuel, sum nú er 15 mánaðir. Hóast hann er sjúkur, er hann í góðum lag og situr við borðið og spælir við eitthvørt, meðan vit práta. Síðan hann varð føddur, er lívið hjá Helenu kollvent.

Sjálvt um hon framvegis ger nógv av teimum somu tingunum, sum áðrenn hon fekk Immanuel  - gongur í skúla, venur flogbólt, sær vinfólkini av og á - er nógv minni tíð til alt. Børn við Down’s Syndrome hava lægri immunverju enn vanlig børn og eru sostatt oftari sjúk, og tá má Helena vera heima við soninum ístaðin fyri at fara í skúla. Hon hevur heldur ikki eins góða tíð til vinfólkini og kann ikki droyma um at fara at fjakka ella annað tílíkt, tá ið hon komandi summar verður liðug í handilsskúlanum.

- Akkurát tá eg hevði fingið tað at vita, var eg øgiliga kedd. Tað var eg. Tað var tann fyrsti tímin, okkurt sovorðið, sigur Helena, tá ið hon minnist aftur á løtuna, tá læknin boðaði frá, at Immanuel allarhelst hevði Down’s Syndrome.

- Vit sótu inni á stovuni, eg og Rasmus(pápin, red.). Vit vóru øgiliga kedd og sótu har og snakkaðu. So komu foreldrini hjá mær, og tá sigur mamma nevniliga við meg: “Jamen, hatta er bara Down’s Syndrome. Tey eru so ræðuliga fitt. Fyristilla tær, um hann ongin bein hevði, ella fyristilla tær, at hann onki sá, um hann slettis ikki hevði klárað at snakka ella hevði Føroya-sjúku.”

- So gongur tað sjálvandi upp fyri mær, at hann hevur góð útlit til at fáa eitt gott lív, sigur hon framvegis álvarsom, men við einum smíli.

Eftir at tey høvdu fingið boðini frá læknanum, royndi Helena at lesa allar bøkurnar um Down’s Syndrome, sum hon kundi fáa hendur á. Bæði foreldur hennara og foreldrini hjá pápanum hava verið røsk at hjálpt til, og annaðhvørt vikuskifti er Immanuel hjá Rasmusi. Leiðslan á handilsskúlanum á Kambsdali hevur eisini verið skiljandi yvirfyri støðu hennara. 

Tað merkist skjótt á hugburðinum hjá Helenu, at Immanuel hvørki er ein revsing ella ein avmarking, men hennara egna barn, sum hon elskar treytaleyst. Hon leggur kortini ikki lok á, at tað kann vera torført at venja seg við at hava eitt barn, sum ikki er líka sum hini, og sum ikki mennist á sama hátt.

- Tað er hart at síggja, at hann liggur í barnagarðinum og hyggur eftir hinum børnunum, sum eru javngomul við hann, og sum duga ganga. Tað er ræðuliga hart at hyggja eftir, tí mann sær, at hann vil eisini ordiliga gjarna, sigur Helena álvarsom og heldur fram:

- Tann eina dagin í mammubólkinum sigur ein eisini: “Tað er bara mín sonur, sum ikki gruvlar.” So siti eg har. So sigi eg “Nei, tað er tað ikki. Mín ger onki”. Kanska hon ikki ordiligt hevur hugsað um tað, men tá føldi eg meg ordiliga kedda.

Helena ivast kortini ikki í, at tað er ein gáva at fáa eitt barn við Down’s Syndrome, og tað er ikki ein gáva, sum hon kundi hugsað sær at býtt um ella at latið inn aftur. At hon bara er 22 ár, heldur hon vera ein fyrimun, tí tað merkir, at hon hevur meira yvirskot til at taka sær av soninum.

- Tað er ein lívsjáttandi uppliving. Mann fær eina heilt aðra lívsáskoðan. Eg vaki hann um morgunin, og hann er so ræðuliga troyttur, men tað fyrsta hann ger er altíð at geva eitt stórt smíl og eitt stórt klemm, sigur Helena flennandi.

Næsta summar ætlar hon sær til Danmarkar at lesa eins og fleiri av vinfólkum hennara, og tá kemur Immanuel við.