Vitan

Vitan: Krabbamein og vón
04-11-2010
Føroysk gransking vísir, at í viðgerðini fyri krabbameini, hevur ikki bert tann medisinska viðgerðin týdning, men tað hevur vónin um leking eisini

Missir ein vónina, er viðgerðin næstan líkamikil.

Tað er føroyingurin Kristianna Hammer, sum hevur granskað.

Men hvat er krabbamein fyri ein sjúka?

Krabbamein er ikki bara ein, men fleiri ymiskar sjúkur. Í veruleikanum finnast fleiri hundrað ymiskar krabbasjúkur, sum fáa navn eftir tí staðnum í likaminum, har tær kyknað upp. Tað kann vera lungnakrabbi ella bróstkrabbi. Hvør krabbasjúka hevur síni serligu eyðkenni viðvíkjandi vanda, aldri, kyni, hvussu sjúkan hevur breitt seg, viðgerð og yvirliving.

Krabbasjúka byrjar í kyknunum. Krabbakyknurnar bera seg øðrvísi at enn aðrar kyknur. Tær kunnu deila seg sundur og beina fyri frískum kyknum. Sum tíðin gongur kunnu krabbakyknurnar mennast til ein krabbaknykil.

Okkara likam hevur í sær 50 billiónir kyknur (50.000.000.000.000). Kyknur eru neyðugar at "byggja" menniskjalikamið, tí kunnu kyknurnar nevnast bygningssteinarnir í likaminum. Kyknur kunnu hava ymsa stødd og skap. Og hvør teirra hevur sín leiklut og hvør sítt pláss í kroppinum.

Vit hava nógv sløg av kyknum: Húðakyknur, heilakyknur, hárkyknur, vøddakyknur o. s. fr. Kyknurnar blanda seg ikki í arbeiðið hjá hvør øðrum kyknum, men savna seg um sítt. Kyknurnar eru serfrøðingar, hvør á sínum øki. T. d. brúka heilakyknurnar alla sína orku upp á heilan.

Lívið hjá kyknunum er avgjørt frammanundan. Tá ein kykna doyr, kemur ein nýggj ístaðin. Nýggjar kyknur verða skaptar á tann hátt, at verandi kyknur býta seg sundur. Soleiðis verða sár grødd, blóð, húð og slímhinna verða endurnýggjað, og øll organisman virkar. Hvør kykna eygleiðir og er í javnvág við grannakyknuna.

Kyknurnar eru sosialar og lurta eftir signalum frá kroppinum. Hendir ein feilur í eini kyknu, fer hon í fyrstu syftu at royna at umvæla seg við hjálp av serligum umvælingar-enzymum. Kann kyknan ikki sjálv væla um seg , er hon programmerað til sjálv at gera av við seg. Vit siga, hon forger sær.

Krabbakyknurnar eru asosialar, og í mun til normalar kyknur, lurta tær eftir signalum frá likaminum. Tær forgera sær ikki, um feilur skuldi komið fyri. Harafturímóti býta krabbakyknurnar seg sundur so ofta, at tær gerast fleiri og fleiri. At enda kunnu tær gerast so mangar, at tær gerast til ein krabbaknykil.

Feilir í eini kyknu kunnu koma av sær sjálvum ella vegna ávirkan uttanífrá t. d. tubbaksroyki, sum týnir lunguni. Men nógvar broytingar skulu til, um krabbamein skal gerast úrslitið. Kyknan arbeiðir hart at forða fyri, at hon gerst til eina krabbakyknu.

Lurta eftir sendingini her, har Bjarni á Steig, serlækni í krabbasjúkum og Kristianna Hammer, granskari, greiða frá, um krabbamein og vón.

Vitan

Vitan er sending, har Kári Sólstein fer í dýpdina við einum ávísum evni og tosar við serfrøðingar um tað. Hetta er sendingin, har serfrøðin fær gott pláss, og evni verða útbreidd. Ætlanin við sendingini er at loyva serfrøðingum og granskarum framat at dýpa sína vitan á ein fólksligan hátt, umframt at skapa virðing fyri gransking í Føroyum. Evni í sendingini eru alt frá tara til krabbamein.
Hví hvurvu norðbúgvarnir í Grønlandi? Tað er ein av størstu gátunum í søguni. Nýggj gransking kann kanska geva eina ábending um, hvat hendi.
16-11-2022
Sjálvt um alheimsupphitingin helt uppat í morgin, so hevði havið um allan knøttin hildið fram at hækka
15-09-2022
Tað var ógvuliga heitt í Evropa í summar. Áir tornaðu, skógareldar herjaðu, og fólk vóru um at ganga frá verðini. Orsøkin til ógvusliga hitan var jetstreymurin, sum klovnaði
13-09-2022
Tveir fyrilestrar um avbjóðingar og møguleikar í kristnari náttúrufatan.
17-06-2022
Nýggja føroysk gransking vísir, at hevur tú ávísar broytingar í íleguni APOE4, so ert tú í størri vanda at fáa sjúkuna Alzheimers.
16-05-2022
Søgn í Vágum sigur frá einum stórum vatni, sum lá tætt við Fjallavatn, sum hvarv.
15-02-2022
Arbeiðið at høvuðsumvæla Stokkastovuna í Tinganesi er farið í gongd
20-01-2022
Granskarara úr USA og Føroyum hava kannað DNA í legugrýtinum í Eiðisvatnið, og har sæst, at fyrstu seyðirnir komu har um ár 500.
16-12-2021
- Vit vita ikki, hvat hetta er fyri eitt signal, sigur David Kaplan, ið granskar løgna signalið úr rúmdini.
26-10-2021
Vit hava tikið tær fyrstu kjarnuroyndirnar og goymt tær í rovaranum, sigur Kathryn Stack frá NASA.
05-10-2021
Ann Sølviu Selmarsdóttir Purkhús, fornfrøðingur, hevur staðfest, at átta víkingagravir eru funnar í Føroyum.
28-09-2021
Fjarstýrdi rúmdarbilurin Perseverance lendi á Mars í februar. Hann er sendur til gongustjørnuna at kanna, um tað einaferð hevur verið lív á Mars.
01-04-2021