- Tíðindi, mentan og ítróttur
Vitan
Missir ein vónina, er viðgerðin næstan líkamikil.
Tað er føroyingurin Kristianna Hammer, sum hevur granskað.
Men hvat er krabbamein fyri ein sjúka?
Krabbamein er ikki bara ein, men fleiri ymiskar sjúkur. Í veruleikanum finnast fleiri hundrað ymiskar krabbasjúkur, sum fáa navn eftir tí staðnum í likaminum, har tær kyknað upp. Tað kann vera lungnakrabbi ella bróstkrabbi. Hvør krabbasjúka hevur síni serligu eyðkenni viðvíkjandi vanda, aldri, kyni, hvussu sjúkan hevur breitt seg, viðgerð og yvirliving.
Krabbasjúka byrjar í kyknunum. Krabbakyknurnar bera seg øðrvísi at enn aðrar kyknur. Tær kunnu deila seg sundur og beina fyri frískum kyknum. Sum tíðin gongur kunnu krabbakyknurnar mennast til ein krabbaknykil.
Okkara likam hevur í sær 50 billiónir kyknur (50.000.000.000.000). Kyknur eru neyðugar at "byggja" menniskjalikamið, tí kunnu kyknurnar nevnast bygningssteinarnir í likaminum. Kyknur kunnu hava ymsa stødd og skap. Og hvør teirra hevur sín leiklut og hvør sítt pláss í kroppinum.
Vit hava nógv sløg av kyknum: Húðakyknur, heilakyknur, hárkyknur, vøddakyknur o. s. fr. Kyknurnar blanda seg ikki í arbeiðið hjá hvør øðrum kyknum, men savna seg um sítt. Kyknurnar eru serfrøðingar, hvør á sínum øki. T. d. brúka heilakyknurnar alla sína orku upp á heilan.
Lívið hjá kyknunum er avgjørt frammanundan. Tá ein kykna doyr, kemur ein nýggj ístaðin. Nýggjar kyknur verða skaptar á tann hátt, at verandi kyknur býta seg sundur. Soleiðis verða sár grødd, blóð, húð og slímhinna verða endurnýggjað, og øll organisman virkar. Hvør kykna eygleiðir og er í javnvág við grannakyknuna.
Kyknurnar eru sosialar og lurta eftir signalum frá kroppinum. Hendir ein feilur í eini kyknu, fer hon í fyrstu syftu at royna at umvæla seg við hjálp av serligum umvælingar-enzymum. Kann kyknan ikki sjálv væla um seg , er hon programmerað til sjálv at gera av við seg. Vit siga, hon forger sær.
Krabbakyknurnar eru asosialar, og í mun til normalar kyknur, lurta tær eftir signalum frá likaminum. Tær forgera sær ikki, um feilur skuldi komið fyri. Harafturímóti býta krabbakyknurnar seg sundur so ofta, at tær gerast fleiri og fleiri. At enda kunnu tær gerast so mangar, at tær gerast til ein krabbaknykil.
Feilir í eini kyknu kunnu koma av sær sjálvum ella vegna ávirkan uttanífrá t. d. tubbaksroyki, sum týnir lunguni. Men nógvar broytingar skulu til, um krabbamein skal gerast úrslitið. Kyknan arbeiðir hart at forða fyri, at hon gerst til eina krabbakyknu.
Lurta eftir sendingini her, har Bjarni á Steig, serlækni í krabbasjúkum og Kristianna Hammer, granskari, greiða frá, um krabbamein og vón.