Málteigurin

Faðir vár og ymsar orðingar
15-11-2021
Flestu okkara kenna barnabønina, Faðir vár. Men er Hann á himlinum, himnum, himli ella himni?

Sjálvt í bøn orða vit okkum ymiskt, og tað hoyrist, tá vit lurta eftir morgunlestrinum, tí tað er ógvuliga ymiskt, hvussu ymsu prestarnir orða seg.

Her ræður ikki um at finna rætt ella skeivt, tí hvussu bønin, Faðir vár, verður lisin, er øgiliga persónligt, heldur Elin Henriksen, málkøn.

- Tey flestu hava lært hana sum barn og halda fast við sínar orðingar - hóast orðingarnar eru so mangar. Her ber ikki til at tosa um rætt og skeivt - men heldur at hugleiða um ymiskleikar, sigur hon. 

Tá prestur sigur: lat ella latið okkum biðja heldur enn latum okkum biðja, gevur hann kirkjufólkinum boð um at biðja uttan at taka seg sjálvan við. Hetta kemst av gomlum falli, hortativ, sum ikki er til longur á føroyskum.

Hjalmar P. Petersen, professari í málvísindum greiðir soleiðis frá:

 

'Setningurin 'Latum okkum biðja' er ikki boðsháttur, tí eg-persónurin er inkluderadur í 'okkum', altso mann kann ikki geva sær sjálvum eini boð.

Hetta er hortativ, eitt fall, sum annars er deytt í málinum. 'Latum okkum biðja' er ein málslig leivd.'

 

Nøvn og mulkt

Hvussu skal eitt tíðindafólk bera seg at, tá tað skal skriva eitt navn, sum er stavað soleiðis, at tað ikki er í samsvari við stavsetingarreglurnar, spyr lurtari, og vísir á dømi sum Krosstein, ið verður stavað við tveimum s'um heldur enn trimum og eftirnavnið á landsstýriskvinnuni í almannamálum, sum verður stavað -dóttur, hóast dóttir stavast við -ir í hvørfalli.

Í sending herfyri segði eldri maður, at 'hann fekk mulkt'. Fleiri í húskinum ressaðust, tí tey kendu ikki orðið.

Vit umrøða mulkt, og hvat tað merkir. 

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn
16-10-2023
Í orðum sum tøkulag og tøkugjald kemur orðið, tøku-, av orðinum taka. Sagnorðið verður gjørt um til eitt navnorð og sett saman við øðrum
09-10-2023
Í gomlum døgum stýrdu fyrisetingarnar millum, til, vegna, innan, uttan hvørsfalli, men í dag stýra tær eisini hvønnfalli - tó ongantíð hvørjumfalli
02-10-2023
Á føroyskum eitur einki voksin ella voksið, tá ið vit tosa um vøkstur. Børnini eru vaksin síðan seinast, og talið er vaksið, staðfestir Elini Henriksen
25-09-2023
Tað er ymiskt, hvørjum føllum ymisk sagnorð stýra. Uttan at hugsa okkum um siga vit at vaska bilin, men vaska barninum. Hví er tað so? Elin Henriksen greinar sagnorð og føll
18-09-2023
Orðini sjálv/ur og einsamøll/mallur verða ofta blandað. Ert tú sjálv inni, ella ert tú einsamøll inni? Elin Henriksen, málkøn, greinar munin
11-09-2023
Tá ið vit vísa tolsemi, eru vit rúmlig og góðtakandi, meðan tol merkir at vera tolin. Hesi bæði, tol og tolsemi, verða ofta blandað
04-09-2023
Ynskisháttur verður so at siga bert brúktur í føstum orðasambondum, og tí er næstan altíð talan um boðshátt, sum hevur ð í fleirtali. Latið bara vera við at hugsa um ynskishát
26-06-2023
Fyrr hóskaði myndin av pisu sera væl til føroyskar studentar, tí tey ungu vóru klár at fara á flog úr reiðrinum til Danmarkar at lesa víðari. Myndin er øðrvísi í dag
19-06-2023
At vakna upp og steingja upp eru dømi um danismur, tí á føroyskum siga vit vanliga, at vit vakna, og vit steingja. Einki upp verður lagt afturat
12-06-2023
Størsti parturin av sendingini er um danismur. Orðingar sum "hetta skal síggjast í ljósinum av", "Føroyar eru komnar í ringt ljós" og aðrar eru til viðgerðar
05-06-2023
At vera borin halakukk er vanlig orðing á føroyskum. Vit tosa um upprunan til orðið
22-05-2023