- Tíðindi, mentan og ítróttur
Málteigurin
Málið má varðveitast so fjølbroytt sum gjørligt
21-03-2022
Vit kunnu øll gera okkurt fyri at varðveita málið hjá okkum so fjølbroytt sum gjørligt, sigur Elin Henriksen, nú Móðurmálsdagurin nærkast
Fríggjadagin 25. mars er Móðurmálsdagur, og í hesum sambandi hevur Elin Henriksen, málkøn, eitt uppskot um, hvussu vit øll kunnu gera okkara til at varðveita málið hjá okkum so fjølbroytt sum gjørligt, so tað kann vaksa og fylla meira, heldur enn at víkja fyri einsháttaðum og útlendskum orðum.
- Um nú øll fara at spyrja onkran av teimum elstu, sum tey hava samband við, um okkurt orð, sum tey gomlu kenna, men sum ikki verður brúkt longur. Helst eitt orð, sum ikki lýsir eitthvørt, ið er farið í søguna, men okkurt vanligt fyribrigdi, kenslu ella hugtak, greiðir Elin Henriksen frá og leggur afturat, at tá ið tú so hevur fingið hetta orðið, fert tú og spyrt onnur í tínum egna ættarliði ella har á leið, um tey kenna hetta orðið. Møguliga biður tú tey gita merkingina, og á tann hátt fáa tit eitt prát um tað.
Sjálv varð eg bilsin nú ein dagin, tá ið eg brúkti orðið 'títlingsbrestur' ella 'títlingabrestur, og eingin, sum var yngri enn eg, kendi orðið. Tó var ein, sum er næstan javngamal við meg, sum visti, hvat tað var, sigur Elin Henriksen og leggur afturat, at orðið merkir tað sama sum at 'knipsa' við fingrunum.
- Heilt vanligt orð í mínum uppvøkstri, púra sjálvsagt at nýta - og eg havi als ikki varnast, at tað er horvið.
Kili og Kina
Hví siga vit Kili við kji ljóði, men Kina uttan, vil lurtari hava at vita.
Reglan er galdandi fyri arvorð, og tá ber til at siga, at 'k-i sigur kji, k-e sigur kje'. Men næstan líka leingi, sum vit hava átt føroyska stavseting, hava vit havt orð, har hetta ikki er galdandi.
Dømi:
| g - e | geva | gella, gena, generalur |
| g - i | gita | gir, gips, gittari, gissa |
| g - y | gylt | gyppa |
| g - ey | geyla | |
| k - e | kenna | kerur, kela |
| k - i | kinnar | kinesiskur |
| k - y | kynda | kyniskur |
| k - ey | keypa | keyla |
Transkribering
Tað eru fastar reglur fyri, hvussu russisk nøvn/heiti skulu transkriberast til tey ymisku málini, og hesar eru heilt ymiskar í enskum og donskum.
Hendan greinin á kvf.fo vísir dømi um blanding av tí enska og danska mátanum at transkribera uppá.
Her eru reglurnar fyri danskt, norskt og svenskt.
Lurtarin heldur tað vera meir hóskandi at nýta tær donsku reglurnar enn tær ensku í føroyskum, og Elin Henriksen er samd.
Málteigurin
Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd.
Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn
16-10-2023
Í orðum sum tøkulag og tøkugjald kemur orðið, tøku-, av orðinum taka. Sagnorðið verður gjørt um til eitt navnorð og sett saman við øðrum
09-10-2023
Í gomlum døgum stýrdu fyrisetingarnar millum, til, vegna, innan, uttan hvørsfalli, men í dag stýra tær eisini hvønnfalli - tó ongantíð hvørjumfalli
02-10-2023
Á føroyskum eitur einki voksin ella voksið, tá ið vit tosa um vøkstur. Børnini eru vaksin síðan seinast, og talið er vaksið, staðfestir Elini Henriksen
25-09-2023
Tað er ymiskt, hvørjum føllum ymisk sagnorð stýra. Uttan at hugsa okkum um siga vit at vaska bilin, men vaska barninum. Hví er tað so? Elin Henriksen greinar sagnorð og føll
18-09-2023
Orðini sjálv/ur og einsamøll/mallur verða ofta blandað. Ert tú sjálv inni, ella ert tú einsamøll inni? Elin Henriksen, málkøn, greinar munin
11-09-2023
Tá ið vit vísa tolsemi, eru vit rúmlig og góðtakandi, meðan tol merkir at vera tolin. Hesi bæði, tol og tolsemi, verða ofta blandað
04-09-2023
Ynskisháttur verður so at siga bert brúktur í føstum orðasambondum, og tí er næstan altíð talan um boðshátt, sum hevur ð í fleirtali. Latið bara vera við at hugsa um ynskishát
26-06-2023
Fyrr hóskaði myndin av pisu sera væl til føroyskar studentar, tí tey ungu vóru klár at fara á flog úr reiðrinum til Danmarkar at lesa víðari. Myndin er øðrvísi í dag
19-06-2023
At vakna upp og steingja upp eru dømi um danismur, tí á føroyskum siga vit vanliga, at vit vakna, og vit steingja. Einki upp verður lagt afturat
12-06-2023
Størsti parturin av sendingini er um danismur. Orðingar sum "hetta skal síggjast í ljósinum av", "Føroyar eru komnar í ringt ljós" og aðrar eru til viðgerðar
05-06-2023
At vera borin halakukk er vanlig orðing á føroyskum. Vit tosa um upprunan til orðið
22-05-2023