Málteigurin

Eingin kann vera eyðmjúkur og errin í senn
14-11-2022
At vera eyðmjúkur merkir at vera lítillátin, og tað hevur øvugta merking av orðinum, errin. Tí gevur tað onga meining at brúka bæði í sama setningi, sigur Elin Henriksen

Lurtari hevur sent okkum tvey dømi um nýtslu av orðinum, eyðmjúkur, sum lurtarin ikki kennist við. 

'Eg eri eyðmjúk og stolt av teimum 105 persónligu atkvøðunum eg fekk í gjár'.

'Vit eru sera errin og eyðmjúk um at kunna boða frá, at Atlantic Airways sum fyrsta føroyska fyritøka og fyrsta norðurlendska flogfelag er vorðið partur av Sólblómuskipanini'.

Er hetta røtt nýtsla, spyr lurtarin. 

Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, at orðið hevur serliga verið nýtt í trúarhøpi. Menniskju eru vanliga eyðmjúk mótvegis Gudi. Vit kundu eisini verið meira eyðmjúk mótvegis náttúruni - havt størri virðing og dugað at sæð, at náttúran er sterkari enn vit.

- Men tað gevur lítla meining, at eitt valevni brúkar orðið 'eyðmjúkt' um seg sjálvt. Tað er alt ov sterkt orð, og í seinna døminum gevur tað als onga meining at nýta orðið eyðmjúk - og so enntá saman við orðinum errin. Tað ber als ikki til. Eingin kann vera eyðmjúkur og errin í senn, orðini eru andnevni (antonym), tey merkja tað øvuta av hvørjum øðrum, sigur Elin Henriksen. 

 

Blaka og kasta og núliðin tíð

Lurtari vil vita, hvør munurin er á orðunum, blaka og kasta? Og hvussu so við orðinum, tveita?

Og ein annar spyr, hvat munurin er, tá ið tosað verður um eina hending, 'ið er farin fram' ella eina hending, 'ið fer fram'?

Her er talan um núlidna og tálidna tíð, er stutta og greiða svarið frá Elini Henriksen. 

 

Fyrisetingar, sum taka hvørjumfall

Fyriseting Dømi
At Vit leggja at landi. Hon gekk tætt at honum
Av Vit fara til handils og taka vørur av hillunum. 
Frá Vit fara frá húsum. Gávan var frá mammuni. Frá tí degi var alt í lagi
Hjá Hjá mær, hjá tær, hjá henni, hjá honum, hjá tí, hjá okkum, hjá tykkum
Móti taka ímóti onkrum, hava okkurt ímóti tí, seta stólin inn móti vegginum
Nær Vit eru nær húsum. Hann er nær henni. Nú ert tú nær málinum
Nærindis Vit eru nærindis bygdini. Húsini standa nærindis sjónum
Undan Tak stólin undan borðinum. Nú undan jólum er nógv at gera
Úr Vit fingu onki burtur úr skeiðnum. Tá ið døgurðin er liðugur, leggur tú uppúr
Sambært Sambært veðurtíðindunum, sambært honum, sambært lógini 
Viðvíkjandi Hesum viðvíkjandi. Viðvíkjandi málinum um ...

 

Hesi bæði seinastu orðini er ofta ivi um. Og svarið er, at tey taka altíð hvørjumfall, sigur Elin Henriksen.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn
16-10-2023
Í orðum sum tøkulag og tøkugjald kemur orðið, tøku-, av orðinum taka. Sagnorðið verður gjørt um til eitt navnorð og sett saman við øðrum
09-10-2023
Í gomlum døgum stýrdu fyrisetingarnar millum, til, vegna, innan, uttan hvørsfalli, men í dag stýra tær eisini hvønnfalli - tó ongantíð hvørjumfalli
02-10-2023
Á føroyskum eitur einki voksin ella voksið, tá ið vit tosa um vøkstur. Børnini eru vaksin síðan seinast, og talið er vaksið, staðfestir Elini Henriksen
25-09-2023
Tað er ymiskt, hvørjum føllum ymisk sagnorð stýra. Uttan at hugsa okkum um siga vit at vaska bilin, men vaska barninum. Hví er tað so? Elin Henriksen greinar sagnorð og føll
18-09-2023
Orðini sjálv/ur og einsamøll/mallur verða ofta blandað. Ert tú sjálv inni, ella ert tú einsamøll inni? Elin Henriksen, málkøn, greinar munin
11-09-2023
Tá ið vit vísa tolsemi, eru vit rúmlig og góðtakandi, meðan tol merkir at vera tolin. Hesi bæði, tol og tolsemi, verða ofta blandað
04-09-2023
Ynskisháttur verður so at siga bert brúktur í føstum orðasambondum, og tí er næstan altíð talan um boðshátt, sum hevur ð í fleirtali. Latið bara vera við at hugsa um ynskishát
26-06-2023
Fyrr hóskaði myndin av pisu sera væl til føroyskar studentar, tí tey ungu vóru klár at fara á flog úr reiðrinum til Danmarkar at lesa víðari. Myndin er øðrvísi í dag
19-06-2023
At vakna upp og steingja upp eru dømi um danismur, tí á føroyskum siga vit vanliga, at vit vakna, og vit steingja. Einki upp verður lagt afturat
12-06-2023
Størsti parturin av sendingini er um danismur. Orðingar sum "hetta skal síggjast í ljósinum av", "Føroyar eru komnar í ringt ljós" og aðrar eru til viðgerðar
05-06-2023
At vera borin halakukk er vanlig orðing á føroyskum. Vit tosa um upprunan til orðið
22-05-2023