Málteigurin

Gamla talskipanin er einfaldari
13-03-2023
Tað hevði uttan iva verið nógv lættari hjá børnum at telja og at rokna, um vit søgdu fjøruti, fimmti, seksti og tvey hundrað og sjeytitrý, heldur Elin Henriksen, málkøn

Nær fara vit aftur at brúka fjøruti, fimmti og seksti fyri ikki at siga tvey hundrað og sjeytitrý?

Hetta spyr lurtari, sum við árunum er farin at halda tað vera púra logiskt at nevna tølini í røttu raðfylgju, og nógv lættari at læra børnini tey stóru tølini. 

Elin Henriksen, málkøn, er samd við lurtaran og sigur, at tað hevði uttan iva verið øgiliga nógv lættari hjá børnum at lært at telja og at rokna, um vit søgdu talorðini, sum hóska til tíggjutalsskipanina heldur enn tjúgutalsskipanina.

Hon greiðir frá, at fimmti er fimm tíggjarar, og hálvtrýss er hálvatriðju ferðir tjúgu, seksti er seks tíggjarar, og trýss er tríggjar ferðir tjúgu (trý-sins-tjúgu), sjeyti er sjey ferðir tíggju, og hálvfjerðs er hálvafjórðu ferðir tjúgu.

Elin Henriksen leggur afturat, at í nýggjastu roknibókunum verður mælt til at siga fimti, seksti, sjeyti, áttati og níti, og at nevna tølini í somu raðfylgju, sum tey verða skrivað: tvey hundrað og sjeytitrý.

 

Spontanitet og annarleiðis

Lurtari saknar eitt føroyskt orð fyri spontanitet og vil fegin brúka bráðlyntur ella bráðlyndi, men Sprotin sigur, at tað at vera bráðlyntur er at vera snarsintur.

Og vit tosa eisini um annarleiðis, ið lurtari heldur vera brúkt meira enn øðrvísí í miðstaðarøkinum.

 

Afturat/aftrat og rovnur

Hvat er tað rætta at skriva av hesum: aftrat-avtrat ella afturat, spyr lurtari, sum sjálvur mest brúkar aftrat, men sær, at øll vera brúkt.

Og í Suðuroy er orðið, rovnur, ikki óvanligt, men tað stendur ikki í móðurmálsorðabókini. Undir viðgerðini av orðinum eru fleiri boð frá lurtarum, sum siga seg kennast við hetta orðið.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn
16-10-2023
Í orðum sum tøkulag og tøkugjald kemur orðið, tøku-, av orðinum taka. Sagnorðið verður gjørt um til eitt navnorð og sett saman við øðrum
09-10-2023
Í gomlum døgum stýrdu fyrisetingarnar millum, til, vegna, innan, uttan hvørsfalli, men í dag stýra tær eisini hvønnfalli - tó ongantíð hvørjumfalli
02-10-2023
Á føroyskum eitur einki voksin ella voksið, tá ið vit tosa um vøkstur. Børnini eru vaksin síðan seinast, og talið er vaksið, staðfestir Elini Henriksen
25-09-2023
Tað er ymiskt, hvørjum føllum ymisk sagnorð stýra. Uttan at hugsa okkum um siga vit at vaska bilin, men vaska barninum. Hví er tað so? Elin Henriksen greinar sagnorð og føll
18-09-2023
Orðini sjálv/ur og einsamøll/mallur verða ofta blandað. Ert tú sjálv inni, ella ert tú einsamøll inni? Elin Henriksen, málkøn, greinar munin
11-09-2023
Tá ið vit vísa tolsemi, eru vit rúmlig og góðtakandi, meðan tol merkir at vera tolin. Hesi bæði, tol og tolsemi, verða ofta blandað
04-09-2023
Ynskisháttur verður so at siga bert brúktur í føstum orðasambondum, og tí er næstan altíð talan um boðshátt, sum hevur ð í fleirtali. Latið bara vera við at hugsa um ynskishát
26-06-2023
Fyrr hóskaði myndin av pisu sera væl til føroyskar studentar, tí tey ungu vóru klár at fara á flog úr reiðrinum til Danmarkar at lesa víðari. Myndin er øðrvísi í dag
19-06-2023
At vakna upp og steingja upp eru dømi um danismur, tí á føroyskum siga vit vanliga, at vit vakna, og vit steingja. Einki upp verður lagt afturat
12-06-2023
Størsti parturin av sendingini er um danismur. Orðingar sum "hetta skal síggjast í ljósinum av", "Føroyar eru komnar í ringt ljós" og aðrar eru til viðgerðar
05-06-2023
At vera borin halakukk er vanlig orðing á føroyskum. Vit tosa um upprunan til orðið
22-05-2023