Danga kemur av 'danger'

17-04-2023

Føroyska orðið, danga, sum er skip í ringum standi, kemur av enska orðinum, 'danger'

Ein danga er eitt gamalt og skirvisligt far. Men hví eitur tað danga, spyr lurtari.

Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, at tað sigst, at navnið kemur av, at føroyingar í Bretlandi høvdu sæð eitt orð málað á gomul skip, sum høvdu fingið maskinu: DANGER. Flutt yvir í føroyskan málburð verður tað til danga.

Hon vísir til bók um upprunan av orðum eftir Tórð Jóansson. Bókin eitur 'Ensk lánorð í føroyskum'.

Nógv ymisk orð

Vitlíki er eitt føroyskt orð fyri AI - 'artificial intelligence', eitt annað er tilgjørt vit. Lurtari heldur vitlíki vera genialt orð.

Síðan tosa vit um lønarlyft, sum er orð, ið er vorðið viðkomandi, nú ávísir fakbólkar skulu hava meira í løn.

Vit tosa eisini um, hvat ein agaputtur er og hvat sjeyndi himmal merkir.

Lurtari spyr, hví fólk siga, at hundar knurra og logra, og at kettur spinna, heldur enn, at hundar grenja og lata við halanum, meðan kettur murra.

Ein annar lurtari spyr, hví útvarpsvertur sigur suðureystur Italia heldur enn landsynnings Italia.

Onnur evni, sum vit viðgera í dag, eru fornavnið, mann, orðingin, tað fyrigongur, stovuhædd, tíðartambari og ganir.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.

Ivast tú, sig heldur vaksa og minka enn hækka og lækka

Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn

16-10-2023

Tøkulag og tøkugjald

Í orðum sum tøkulag og tøkugjald kemur orðið, tøku-, av orðinum taka. Sagnorðið verður gjørt um til eitt navnorð og sett saman við øðrum

09-10-2023

Millum, til, vegna, innan, uttan og føll

Í gomlum døgum stýrdu fyrisetingarnar millum, til, vegna, innan, uttan hvørsfalli, men í dag stýra tær eisini hvønnfalli - tó ongantíð hvørjumfalli

02-10-2023

Einki eitur voksin ella voksið

Á føroyskum eitur einki voksin ella voksið, tá ið vit tosa um vøkstur. Børnini eru vaksin síðan seinast, og talið er vaksið, staðfestir Elini Henriksen

25-09-2023

Sagnorð og føll

Tað er ymiskt, hvørjum føllum ymisk sagnorð stýra. Uttan at hugsa okkum um siga vit at vaska bilin, men vaska barninum. Hví er tað so? Elin Henriksen greinar sagnorð og føll

18-09-2023

At vera sjálv er ikki at vera einsamøll

Orðini sjálv/ur og einsamøll/mallur verða ofta blandað. Ert tú sjálv inni, ella ert tú einsamøll inni? Elin Henriksen, málkøn, greinar munin

11-09-2023

Tol og tolsemi eru hvør sítt

Tá ið vit vísa tolsemi, eru vit rúmlig og góðtakandi, meðan tol merkir at vera tolin. Hesi bæði, tol og tolsemi, verða ofta blandað

04-09-2023

Boðsháttur og ynskisháttur

Ynskisháttur verður so at siga bert brúktur í føstum orðasambondum, og tí er næstan altíð talan um boðshátt, sum hevur ð í fleirtali. Latið bara vera við at hugsa um ynskishát

26-06-2023

Pisa var ein nýklaktur studentur

Fyrr hóskaði myndin av pisu sera væl til føroyskar studentar, tí tey ungu vóru klár at fara á flog úr reiðrinum til Danmarkar at lesa víðari. Myndin er øðrvísi í dag

19-06-2023

Á føroyskum vakna og steingja vit

At vakna upp og steingja upp eru dømi um danismur, tí á føroyskum siga vit vanliga, at vit vakna, og vit steingja. Einki upp verður lagt afturat

12-06-2023

Danismur í Málteiginum

Størsti parturin av sendingini er um danismur. Orðingar sum "hetta skal síggjast í ljósinum av", "Føroyar eru komnar í ringt ljós" og aðrar eru til viðgerðar

05-06-2023

At bera halakukk

At vera borin halakukk er vanlig orðing á føroyskum. Vit tosa um upprunan til orðið

22-05-2023