Longur verður brúkt um tíð

15-05-2023

Lurtari spyr, nær vit brúka orðið, longur, og nær vit brúka orðið, longri. Mállærureglurnar eru greiðar, men ikki allir málfrøðingar eru samdir

Nær brúka vit longur, og nær brúka vit longri, spyr lurtari Málteigin.

Elin Henriksen, málkøn, sigur, at her eru ymiskar frágreiðingar og tummilsreglur, og tað er ikki full semja um tær.

Meginreglan er, at miðstig endar við -ri, bæði hjá lýsingarorðum: stórur - størri - størstur; og hjáorðum: ofta - oftari - oftast.

Tað eru sambært reglunum bara trý orð, sum enda við -ur í miðstigi, og tey eru øll hjáorð:
gjarna - heldur - helst
væl - betur - best
leingi - longur - longst

Tummilsregla ella minnisregla:

Tá ið tú skalt vita, um tað eitur betur ella betri, spyrt tú fyrst, um tú kanst siga ringt ella væl: 'Nú gongur ringt' ber ikki til, 'nú gongur illa' - illa og væl hoyra saman, og væl og betur hoyra saman, so tað verður til 'Nú gongur betur'.

Vælbjálvað/ílatin og spýggja

Orðini vælbjálvað og vælílatin eru upprunaliga ætlað húsum og klæðum, men tey verða bæði brúkt um fólk í dag. Hetta heldur lurtari hoyrir ongastaðni heima og vil hava tað at halda uppat.

Og so er tað orðið, spýggja, í lýsingarhátti, eitur tað ein varð spýgdur? Spoðin?

- Hesin formurin finst ikki, og tí má setningurin umskrivast, sigur Elin Henriksen.

18 ár og eldri, gø og rørar
Onnur evni í sendingini hesa ferð eru orðini gø og rørar, og so spyr lurtari, um tað eitur 18 ár og eldri ella 18 ár ella eldri, tá ið tað snýr seg um aldurmark.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.

Ivast tú, sig heldur vaksa og minka enn hækka og lækka

Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn

16-10-2023

Tøkulag og tøkugjald

Í orðum sum tøkulag og tøkugjald kemur orðið, tøku-, av orðinum taka. Sagnorðið verður gjørt um til eitt navnorð og sett saman við øðrum

09-10-2023

Millum, til, vegna, innan, uttan og føll

Í gomlum døgum stýrdu fyrisetingarnar millum, til, vegna, innan, uttan hvørsfalli, men í dag stýra tær eisini hvønnfalli - tó ongantíð hvørjumfalli

02-10-2023

Einki eitur voksin ella voksið

Á føroyskum eitur einki voksin ella voksið, tá ið vit tosa um vøkstur. Børnini eru vaksin síðan seinast, og talið er vaksið, staðfestir Elini Henriksen

25-09-2023

Sagnorð og føll

Tað er ymiskt, hvørjum føllum ymisk sagnorð stýra. Uttan at hugsa okkum um siga vit at vaska bilin, men vaska barninum. Hví er tað so? Elin Henriksen greinar sagnorð og føll

18-09-2023

At vera sjálv er ikki at vera einsamøll

Orðini sjálv/ur og einsamøll/mallur verða ofta blandað. Ert tú sjálv inni, ella ert tú einsamøll inni? Elin Henriksen, málkøn, greinar munin

11-09-2023

Tol og tolsemi eru hvør sítt

Tá ið vit vísa tolsemi, eru vit rúmlig og góðtakandi, meðan tol merkir at vera tolin. Hesi bæði, tol og tolsemi, verða ofta blandað

04-09-2023

Boðsháttur og ynskisháttur

Ynskisháttur verður so at siga bert brúktur í føstum orðasambondum, og tí er næstan altíð talan um boðshátt, sum hevur ð í fleirtali. Latið bara vera við at hugsa um ynskishát

26-06-2023

Pisa var ein nýklaktur studentur

Fyrr hóskaði myndin av pisu sera væl til føroyskar studentar, tí tey ungu vóru klár at fara á flog úr reiðrinum til Danmarkar at lesa víðari. Myndin er øðrvísi í dag

19-06-2023

Á føroyskum vakna og steingja vit

At vakna upp og steingja upp eru dømi um danismur, tí á føroyskum siga vit vanliga, at vit vakna, og vit steingja. Einki upp verður lagt afturat

12-06-2023

Danismur í Málteiginum

Størsti parturin av sendingini er um danismur. Orðingar sum "hetta skal síggjast í ljósinum av", "Føroyar eru komnar í ringt ljós" og aðrar eru til viðgerðar

05-06-2023

At bera halakukk

At vera borin halakukk er vanlig orðing á føroyskum. Vit tosa um upprunan til orðið

22-05-2023