Málteigurin

Stívliga merkir meiri enn
14-02-2022
Tá orðið, stívliga, verður brúkt, merkir tað meiri enn, meðan sløk merkir minni enn. Bland kann koma í, tá orð hava øvugta merking, og er hetta dømi um tað

Lurtari biður Málteigin greina munin á stívliga og sløk.

Tá vit tosa um stívliga 30 %, merkir tað meira enn 30 %, meðan sløk 30 % merkir minni.

- Um tað er torført at minnast, at 'stívliga' er meiri enn, ella ríkiliga, og slakur/sløk er minni enn, so hjálpir kanska at hyggja at upprunanum, sigur Elin Henriksen, málkøn.

 

Glitnir, SALT og Jarðir

Hesi trý sernøvnini skulu bendast, sum øll onnur sernøvn, ið kunnu bendast. Men Glitnir og Jarðir eru tvey sernøvn, ið ikki hava sama bendingarsnið.

Glitnir bendist sum til dømis Glasir:

Eintal Navn Navn
Hvørfall Glasir Glitnir
Hvønnfall Glasir Glitnir
Hvørjumfall Glasi Glitni
Hvørsfall Glasis Glitnis

 

Jarðir er fleirtals orð av jørð, og tað bendist soleiðis:

Fleirtal Navn
Hvørfall Jarðir
Hvønnfall Jarðir
Hvørjumfall Jørðum/Jarðum
Hvørsfall Jarða


Ymisk orð

Fleiri onnur einstøk orð eru á skránni í dagsins sending.

So sum eskja, har lurtari vísir á, at eskja ofta verður stavað 'erkja' og hvørkikynsorðið, profeti, sum er meinlíkt kallkynsorðinum, profeti. Munurin er herðingin, tí hvørkikynsorðið úttalast 'profetiii', meðan kallkynsorðið úttalast 'profeeeti'.

Ein lurtari eftirlýsir orðið, collagen, sum viðkomandi ikki finnur í EN-FØ ella DA-FØ og tí spyr, um tað finst eitt føroyskt orð ella ein føroysk stavseting av orðinum.

- Um tú trýstir á 'Leita í frágreiðing' og skrivar 'kollagen', so finnur tú orðið í TÝ-FØ og RU-FØ, svarar Elin Henriksen lurtaranum.

Orðini, at smetta og skorta, verða eisini umrødd, og Elin Henriksen greiðir frá upprunanum til hesi orðini.

 

Hin ella tann

Hin gamli maðurin. Hin heilaga Skriftin. Hví ikki: Tann gamli maðurin.Tann heilaga Skriftin.

Sum bundið kenniorð er hin eldri, og hevur givið okkum endingarnar í bundnum navnorðum: hin maðurin, hitt barnið, hini fólkini.

Serliga í eldri tekstum er heilt vanligt at nýta hin sum bundið kenniorð, men í nýggjari máli er vanligari at nýta tann sum bundið kenniorð, og hin verður mest nýtt í merkingini av fornavninum: tann, sum ikki er hesin.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Hví siga vit bólta rút, hundavakt, manga takk, "banka upp undir borðið"? Onnur evni eru: Forråelse, gentunavnið Vár og munurin á menniskja- og menniskjansligt
22-04-2024
Hvat merkir orðingin við eymk og fret, og hví siga vit soleiðis, spyr lurtari Elina Henriksen í hesari sendingini
15-04-2024
Fyrr helt mann, at babba var barnamál, meðan vaksin søgdu pápi. Hetta er ikki galdandi longur, meðan mann í Suðuroy altíð hevur sagt pabba. Øll trý eru javngóð í dag
08-04-2024
Føroyar hava fingið sína fyrstu løggildu stavsetingarorðabók. Tað merkir, at Stavsetingarorðabókin ásetur almennar, føroyskar stavsetingarreglur, og hvussu vit eiga at stava
25-03-2024
Kvennkynsorðið vreiði er til viðgerðar í dagsins sending, eftir at ein prestur segði vreiða heldur enn vreiði. Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, hvussu hetta hongur saman
18-03-2024
Lurtari hevur hug til at týða danska orðið hygejne til heilsufrøði, men tað er at avmarka hetta hugtakið alt, alt ov nógv, heldur Elin Henriksen, málkøn
11-03-2024
Orðasmíð lyftir tekstir upp á eitt hægri stig. Ein av okkara heilt góðu orðasmiðum er skaldið Martin Joensen og við dømum úr hansara tekstum tosa vit um skaldsligt orðasmíð
04-03-2024
Eitt orð, sum mong ivast í, er danska orðið omsorgssvigt, sum mangan verður týtt til umsorganarsvik. Tvey betri orð eru: umsorganartrot og vansorgan, sigur Elin Henriksen
26-02-2024
Forhoyr og frágreiðing eru ikki tað sama, og lógarverkið brúkar ikki sjóforhoyr. Tí eiga vit at siga sjófrágreiðing á føroyskum, sigur Elin Henriksen, málkøn
19-02-2024
Skriðulop, skalvalop, áarlop og omanlop eru ikki tað sama, men summi kunnu brúkast hvørt um annað
12-02-2024
Føroyska navnalóggávan er ung, og tí eru fleiri stavsetingar til summi nøvn. So sum Elisabeth/Elisabet og Christian/Kristian. Skalt tú brúka -th og ch- fylgja treytir við
29-01-2024
Millum ung hoyrist nýggjur málburður, har tey millum annað siga: 'Tað áhugar meg' heldur enn 'eg havi áhuga' ella 'hatta er áhugavert'
22-01-2024