Í dag tosa vit um orðið heilsufrøði, og hvat tað merkir.

Lurtari ivast í, um fólk vita, hvat orðið merkir, og spyr samstundis, um tað kann brúkast fyri danska orðið hygieinu?

Talan er um sera stóran og áhugaverdan spurning, sigur Elin Henriksen og samanumtikið heldur hon, at tað, at nýta orðið heilsufrøði um hygieinu, er at avmarka hetta hugtakið alt, alt ov nógv.

- Frægasta orðið um hygieinu er reinføri, og reinføri er bara ein lítil partur av tí, sum heilsufrøði fevnir um, nevniliga vísindi um heilsu og sjúkufyribyrging.


Goyma og fall

Orðið goyma hevur sett seg á fleiri onnur orð, sum vit annars hava brúkt. So sum fjala, krógva, dylja og so framvegis. Elin Henriksen, málkøn, harmast saman við lurtaranum og sigur, at tá ið orðið goyma verður nýtt um at fjala ella krógva, so hava vit ikki longur nakað orð um at goyma.

Og nú fótbólturin er farin í gongd aftur er viðkomandi at tosa um, hvørt tað eitur at ein spælari stríðist við ein ella einum skaða. '

Svarið frá Elini er stutt og greitt:

Skal vera hvønnfall, einki at ivast í. Hann stríðist við (ein) skaða í knænum. Vit spyrja t.d. hvat stríðist tú við? Ikki hvørjum stríðist tú við?

Sakna og brúðarsmyrsl

Ber til at sakna nakað, sum tú ongantíð hevur havt? Kvinna hevur sagt við mannin, at hon vil hava hillar upp at hanga í einum rúmi, tí hon saknar hillar har.

Maðurin vil vera við, at tað ikki ber til at sakna nakað, sum tú ongantíð hevur havt. 

Elin Henriksen sigur, at hon er samdari við mannin - ið hvussu er, tá ið talan er um lutir.

- Hinvegin ber til at kenna sakn eftir onkrum, hóast tað ikki er nakað, sum tú hevur mist, t.d. vinum, ella tann staki/staka kann kenna sakn eftir einum maka. Kanska veldst tað eisini um, hvussu “stórt” tað er, sum saknur er í. 

Ein annar lurtari spyr, hvat brúðarsmyrsl er. 

Elin Henriksen fortelur, at í seðlasavninum er ein seðil, sum stavar frá Orðabókini í Útvarpinum.

Har stendur, at orðið var nýtt um onkra salvu, sum grøddi væl: “Hetta er sum Brú(ð)arsmyrsl”, og at orðið helst stavar frá mansnavninum Brú(ð)ar. Víst verður til Olgarskvæði.


Langt ella stutt a

Í sambandi við spurning um stutt ella langt a í staðar- og skipsnavninum Akraberg í síðstu viku greiðir Elin Henriksen millum annað frá, at ofta verður tað fatað sum, at navnið Akrar stavar frá orðinum akur.

Tað er tó ivasamt, tí summi vísa á, at navnið kann stava úr fornnorrønum ǫgr, ið merkir lítil, kílaskapað vík, og so skuldi stavsetingin verið á Øgrum, við g.

Hetta kann møguliga eisini vera galdandi fyri onnur staðarnøvn við Akra- sum fremra lið. Eivind Weyhe, staðarnavnagranskari, hevur skrivað eina grein um hetta; greinin er saman við nógvum øðrum greinum um staðarnøvn í bókini Eivindaródn frá 2012.

Bókin er tøk á netinum.