Málteigurin

Tiltak og átak
09-05-2022
Átak tykist mær at vera positivt, meðan tiltak kann vera bæði negativt og positivt, skrivar lurtari til Málteigin

Hvat er munurin á orðunum, átak og tiltak?

Her er talan um tvey ymisk orð, átak og tiltak, greiðir Elin Henriksen frá.

Orðið átak hevur tvær gamlar merkingar, ið neyvan verða nýttar longur:
1) at taka hart á, leggja nógva orku í, og
2) at hava vaml og spýggja. Og tá kann tað eisini eita 'átøk'.

Men tað er ivaleyst nýggjasta merkingin, talan her er um, fø-fø:
3 (ným.) miðvísar gerðir ið hava til endamáls at ávirka vitan, hugburð el. atburð hjá fólki (vanl. í stutta tíð) [da. kampagne];

- So ja, eitt átak er vanliga jaliga meint. Men alt eftir sjónarhorni kann eitt átak eisini vera neiligt, vísir Elin Henriksen á.

Eitt tiltak hevur nógvar ymiskar merkingar, harav tær vanligastu munnu vera hesar, fø-fø:
1) gerð ið setur e-t í gongd, vilja vit heita á landsstýrið um at seta í verk neyðug tiltøk
2) e-t ið fyriskipað verður (t.d. framsýning, sjónleikur, filmsýning, kapping)

Her er tað ivaleyst fyrru merkingini, vit skulu hava fatur á.

Tiltøk kunnu verða sett í verk bæði fyri at fremja eitthvørt og fyri at forða fyri onkrum. Slík tiltøk eru bundnari at lógum og reglum, enn átøk eru.
 

Undir Føroyum

Kunnu menn og kvinnur fiska undir Føroyum? Eg veit at hetta mangan verdur sagt, men nú eg hugsi - kennist tað at fiska undir Føroyum mær ógvuliga torført.

Undir hevur so nógvar aðrar merkingar enn sum fyriseting, ið vil siga 'beint niðriundir', sigur Elin Henriksen.

Hoyri ofta 'hevði verið' vera brúkt ístaðin fyri var. Til tømis í tíðindunum í útvarpinum, tá ið verturin sigur, at viðkomandi hevði verið á tíðindafundi. Hví ikki bara: var á tíðindafundi?

Og hvussu eitur lýsingarskeltið, ið verður lagt ímillum innkeypið hjá ymsu kundunum.

Hesi eru nøkur av dagsins evnum í Málteiginum.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Um føroyskum máli skal vera lív lagað, ræður fyrst og fremst um at vera góður við tað. Elin Henriksen og Solby Christiansdóttir taka samanum í seinasta Málteiginum
29-04-2024
Hví siga vit bólta rút, hundavakt, manga takk, "banka upp undir borðið"? Onnur evni eru: Forråelse, gentunavnið Vár og munurin á menniskja- og menniskjansligt
22-04-2024
Hvat merkir orðingin við eymk og fret, og hví siga vit soleiðis, spyr lurtari Elina Henriksen í hesari sendingini
15-04-2024
Fyrr helt mann, at babba var barnamál, meðan vaksin søgdu pápi. Hetta er ikki galdandi longur, meðan mann í Suðuroy altíð hevur sagt pabba. Øll trý eru javngóð í dag
08-04-2024
Føroyar hava fingið sína fyrstu løggildu stavsetingarorðabók. Tað merkir, at Stavsetingarorðabókin ásetur almennar, føroyskar stavsetingarreglur, og hvussu vit eiga at stava
25-03-2024
Kvennkynsorðið vreiði er til viðgerðar í dagsins sending, eftir at ein prestur segði vreiða heldur enn vreiði. Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, hvussu hetta hongur saman
18-03-2024
Lurtari hevur hug til at týða danska orðið hygejne til heilsufrøði, men tað er at avmarka hetta hugtakið alt, alt ov nógv, heldur Elin Henriksen, málkøn
11-03-2024
Orðasmíð lyftir tekstir upp á eitt hægri stig. Ein av okkara heilt góðu orðasmiðum er skaldið Martin Joensen og við dømum úr hansara tekstum tosa vit um skaldsligt orðasmíð
04-03-2024
Eitt orð, sum mong ivast í, er danska orðið omsorgssvigt, sum mangan verður týtt til umsorganarsvik. Tvey betri orð eru: umsorganartrot og vansorgan, sigur Elin Henriksen
26-02-2024
Forhoyr og frágreiðing eru ikki tað sama, og lógarverkið brúkar ikki sjóforhoyr. Tí eiga vit at siga sjófrágreiðing á føroyskum, sigur Elin Henriksen, málkøn
19-02-2024
Skriðulop, skalvalop, áarlop og omanlop eru ikki tað sama, men summi kunnu brúkast hvørt um annað
12-02-2024
Føroyska navnalóggávan er ung, og tí eru fleiri stavsetingar til summi nøvn. So sum Elisabeth/Elisabet og Christian/Kristian. Skalt tú brúka -th og ch- fylgja treytir við
29-01-2024