Málteigurin

Eingin kann vera eyðmjúkur og errin í senn
14-11-2022
At vera eyðmjúkur merkir at vera lítillátin, og tað hevur øvugta merking av orðinum, errin. Tí gevur tað onga meining at brúka bæði í sama setningi, sigur Elin Henriksen

Lurtari hevur sent okkum tvey dømi um nýtslu av orðinum, eyðmjúkur, sum lurtarin ikki kennist við. 

'Eg eri eyðmjúk og stolt av teimum 105 persónligu atkvøðunum eg fekk í gjár'.

'Vit eru sera errin og eyðmjúk um at kunna boða frá, at Atlantic Airways sum fyrsta føroyska fyritøka og fyrsta norðurlendska flogfelag er vorðið partur av Sólblómuskipanini'.

Er hetta røtt nýtsla, spyr lurtarin. 

Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, at orðið hevur serliga verið nýtt í trúarhøpi. Menniskju eru vanliga eyðmjúk mótvegis Gudi. Vit kundu eisini verið meira eyðmjúk mótvegis náttúruni - havt størri virðing og dugað at sæð, at náttúran er sterkari enn vit.

- Men tað gevur lítla meining, at eitt valevni brúkar orðið 'eyðmjúkt' um seg sjálvt. Tað er alt ov sterkt orð, og í seinna døminum gevur tað als onga meining at nýta orðið eyðmjúk - og so enntá saman við orðinum errin. Tað ber als ikki til. Eingin kann vera eyðmjúkur og errin í senn, orðini eru andnevni (antonym), tey merkja tað øvuta av hvørjum øðrum, sigur Elin Henriksen. 

 

Blaka og kasta og núliðin tíð

Lurtari vil vita, hvør munurin er á orðunum, blaka og kasta? Og hvussu so við orðinum, tveita?

Og ein annar spyr, hvat munurin er, tá ið tosað verður um eina hending, 'ið er farin fram' ella eina hending, 'ið fer fram'?

Her er talan um núlidna og tálidna tíð, er stutta og greiða svarið frá Elini Henriksen. 

 

Fyrisetingar, sum taka hvørjumfall

Fyriseting Dømi
At Vit leggja at landi. Hon gekk tætt at honum
Av Vit fara til handils og taka vørur av hillunum. 
Frá Vit fara frá húsum. Gávan var frá mammuni. Frá tí degi var alt í lagi
Hjá Hjá mær, hjá tær, hjá henni, hjá honum, hjá tí, hjá okkum, hjá tykkum
Móti taka ímóti onkrum, hava okkurt ímóti tí, seta stólin inn móti vegginum
Nær Vit eru nær húsum. Hann er nær henni. Nú ert tú nær málinum
Nærindis Vit eru nærindis bygdini. Húsini standa nærindis sjónum
Undan Tak stólin undan borðinum. Nú undan jólum er nógv at gera
Úr Vit fingu onki burtur úr skeiðnum. Tá ið døgurðin er liðugur, leggur tú uppúr
Sambært Sambært veðurtíðindunum, sambært honum, sambært lógini 
Viðvíkjandi Hesum viðvíkjandi. Viðvíkjandi málinum um ...

 

Hesi bæði seinastu orðini er ofta ivi um. Og svarið er, at tey taka altíð hvørjumfall, sigur Elin Henriksen.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Hví siga vit bólta rút, hundavakt, manga takk, "banka upp undir borðið"? Onnur evni eru: Forråelse, gentunavnið Vár og munurin á menniskja- og menniskjansligt
22-04-2024
Hvat merkir orðingin við eymk og fret, og hví siga vit soleiðis, spyr lurtari Elina Henriksen í hesari sendingini
15-04-2024
Fyrr helt mann, at babba var barnamál, meðan vaksin søgdu pápi. Hetta er ikki galdandi longur, meðan mann í Suðuroy altíð hevur sagt pabba. Øll trý eru javngóð í dag
08-04-2024
Føroyar hava fingið sína fyrstu løggildu stavsetingarorðabók. Tað merkir, at Stavsetingarorðabókin ásetur almennar, føroyskar stavsetingarreglur, og hvussu vit eiga at stava
25-03-2024
Kvennkynsorðið vreiði er til viðgerðar í dagsins sending, eftir at ein prestur segði vreiða heldur enn vreiði. Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, hvussu hetta hongur saman
18-03-2024
Lurtari hevur hug til at týða danska orðið hygejne til heilsufrøði, men tað er at avmarka hetta hugtakið alt, alt ov nógv, heldur Elin Henriksen, málkøn
11-03-2024
Orðasmíð lyftir tekstir upp á eitt hægri stig. Ein av okkara heilt góðu orðasmiðum er skaldið Martin Joensen og við dømum úr hansara tekstum tosa vit um skaldsligt orðasmíð
04-03-2024
Eitt orð, sum mong ivast í, er danska orðið omsorgssvigt, sum mangan verður týtt til umsorganarsvik. Tvey betri orð eru: umsorganartrot og vansorgan, sigur Elin Henriksen
26-02-2024
Forhoyr og frágreiðing eru ikki tað sama, og lógarverkið brúkar ikki sjóforhoyr. Tí eiga vit at siga sjófrágreiðing á føroyskum, sigur Elin Henriksen, málkøn
19-02-2024
Skriðulop, skalvalop, áarlop og omanlop eru ikki tað sama, men summi kunnu brúkast hvørt um annað
12-02-2024
Føroyska navnalóggávan er ung, og tí eru fleiri stavsetingar til summi nøvn. So sum Elisabeth/Elisabet og Christian/Kristian. Skalt tú brúka -th og ch- fylgja treytir við
29-01-2024
Millum ung hoyrist nýggjur málburður, har tey millum annað siga: 'Tað áhugar meg' heldur enn 'eg havi áhuga' ella 'hatta er áhugavert'
22-01-2024